Viêm xoang mãn tính: Biểu hiện, các biến chứng và cách điều trị

Viêm xoang mãn tính không chỉ khiến người bệnh luôn có cảm giác nghẹt mũi khó chịu, hơi thở có mùi mà còn có thể gây ra các biến chứng nguy hiểm ở tai, mắt, hệ hô hấp và cả não. Người bệnh cần phải nhanh chóng điều trị viêm xoang dứt điểm để hạn chế gây ra các biến chứng gây ảnh hưởng nghiêm trọng đến sức khỏe này.

Viêm xoang mãn tính là gì?

Viêm xoang là tình trạng lớp niêm mạc lót phía bên trong các xoang có dấu hiệu bị viêm và phù nề. Các xoang này bao gồm xoang hàm, xoang sàng, xoang trán, xoang bướm. Nếu tình trạng này không được thuyên giảm (kể cả khi được điều trị) sẽ gây ra viêm xoang mãn tính.

Viêm xoang mãn tính gây ra sự cản trở việc thoát dịch và gây tích tụ chất nhầy khiến người bệnh không thể thở bằng mũi mà cần phải dùng sự trợ giúp từ miệng. Đồng thời khu vực xung quanh mắt và mặt có cảm giác bị sưng nề, ho nặng và khó thở về đêm. Đôi khi có thể đau hoặc nhạy cảm đau vùng mặt.

Sự hình thành của viêm xoang mãn tính có thể là do nhiễm trùng, do sự phát triển trong các xoang (polype mũi) hoặc do vẹo vách ngăn. Tình trạng này kéo dài sẽ gây ảnh hưởng đến chất lượng cuộc sống và tinh thần của tất cả mọi người bệnh.

Biểu hiện của viêm xoang mãn tính

Viêm xoang mãn tính có thể xảy ra ở cả người lớn và trẻ em gây ra sự suy giảm sức khỏe trầm trọng. Thường tình trạng này sẽ xuất hiện sau một đợt cảm cúm, dị ứng hoặc dị ứng nặng mà thời gian khỏi dài hơn bình thường. Các biến chứng của viêm xoang mãn tính rất nguy hiểm, vì vậy người bệnh cần sớm phát hiện bệnh để có phương pháp điều trị phù hợp nhất.

Nếu người bệnh xuất hiện nhiều hơn 2 trong các triệu chứng dưới đây thì rất có thể đã bị viêm xoang mãn tính

• Tắc nghẽn trong mũi, sung huyết gây khiến việc thở bằng mũi gặp khó khăn
• Có chất dịch nhầy, màu đục vàng xanh, đặc chảy ra từ đường mũi hay đường sau họng
• Cảm thấy đau, sưng nề quanh vùng mắt, mũi, trán
• Khứu giác suy giảm đối với người trưởng thành hoặc ho ở trẻ em

Đây là các triệu chứng rõ ràng nhất để xác định người bệnh đã bị viêm xoang mãn tính. Ngoài ra, người bệnh cũng có thể có thêm các triệu chứng kèm theo khác như

• Hơi thở có mùi do có nhiều vi khuẩn tích tụ trong khoang miệng
• Những cơn ho kéo dài, đặc biệt khi về đêm hoặc trời trở lạnh
• Đau hàm trên và răng
• Cơ thể mệt mỏi, thiếu sức sống
• Buồn nôn
• Đau họng, đau tai

Các triệu chứng này kéo dài liên tục khiến người bệnh luôn trong trạng thái mệt mỏi, thiếu ngủ, cơ thể không có năng lượng. Nhất là khi về đêm và thay đổi thời tiết các triệu chứng này lại càng thể hiện rõ ràng hơn. Sức khỏe dần suy giảm càng tạo cơ hội cho các biến chứng có nguy cơ phát triển mạnh và nguy hiểm hơn.

Viêm xoang mãn tính có thể có các biểu hiện khá giống như viêm xoang cấp tính. Tuy nhiên viêm xoang cấp tính là tình trạng nhiễm trùng nhất thời ở các xoang mũi và liên quan đến lạnh, có thể bị sốt cao. Trong khi đó viêm xoang mãn tính lại là tình trạng bệnh kéo dài quá lâu và hầu như không bị sốt. Tuy nhiên dù là với bệnh nào nhưng chỉ cần phát hiện cơ thể có các triệu chứng này bạn vẫn cần đi khám để được điều trị phù hợp.

Nguyên nhân gây ra viêm xoang mãn tính

Nguyên nhân ban đầu gây ra viêm xoang mãn tính chính là do việc điều trị viêm xoang không có hiệu quả. Có thể là do nhiễm trùng nhưng cũng có thể được gây ra bởi khối u trong xoang khiến tình trạng viêm xoang cứ kéo dài mãi không khỏi, người bệnh lại chủ quan không đi điều trị, từ đó gây ra mãn tính.

Khi viêm xoang, các màng nhầy của mũi, xoang, họng (đường hô hấp trên) trở nên sưng lên. Điều này cản trở các lỗ xoang và ngăn chất nhờn thoát bình thường. Bên cạnh đó, một số yếu tố có thể tác động làm tình tình trạng viêm xoang khiến việc điều trị kém hiệu quả và gây ra viêm xoang mãn tính như

• Polype mũi: Có các khối u bướu thịt phát triển mạnh làm chặn các đoạn mũi hoặc xoang.
• Phản ứng dị ứng: Do các tình trạng dị ứng kéo dài gây nên các phản ứng chống chọi của cơ thể bao  gồm nhiễm nấm xoang.
• Vẹo vách ngăn: Thành giữa hai lỗ mũi bị vẹo, không thẳng có thể hạn chế hoặc chặn lối đi của xoang.
• Chấn thương ở mặt: Nếu vô tình gặp tai nạn khiến phần xương mặt bị gãy hoặc bị hỏng có thể gây cản trở đoạn xoang gây viêm xoang mãn tính
• Nhiễm trùng đường hô hấp: Có thể là cảm cúm, hắt hơi tuy nhiên kéo dài tạo thành nhiễm trùng đường hô hấp khiến lớp niêm mạc xoang bị nhiễm khuẩn và dày màng xoang. Điều này đã ngăn chặn thoát nước nhầy và tạo điều kiện cho sự phát triển của vi khuẩn, vi rút hoặc nấm.

Một số yếu tố khác có thể làm tăng nguy cơ bị viêm xoang mãn tính như

• Cơ thể nhạy cảm với thuốc Aspirin mà gây nên những triệu chứng hô hấp.
• Thường xuyên tiếp xúc với chất gây ô nhiễm như khói thuốc lá.
• Những người mắc bệnh hen suyễn. Theo thống kê cứ 5 người mắc hen suyễn thì có 1 người bị viêm xoang mãn tính
• Hệ thống miễn dịch tế bào: Các tế bào miễn dịch gọi là eosinophils cũng có thể gây viêm xoang.
• Biến chứng của một số bệnh: Các biến chứng của xơ nang, trào ngược dạ dày, hay HIV và các bệnh có liên quan đến hệ thống miễn dịch khác có thể là nguyên nhân gây tắc nghẽn mũi kéo dài dẫn đến viêm xoang mãn tính.

Các biến chứng của viêm xoang mãn tính

Viêm xoang mãn tính là tình trạng nặng của viêm xoang. Trước mắt người bị bệnh này luôn trong trạng thái mệt mỏi, lơ đễnh, thiếu sức sống. Tình trạng này ảnh hưởng trực tiếp đến đời sống sức khỏe và tinh thần của người bệnh. Chưa kể nó còn có thể gây ra các biến chứng nguy hiểm cho các cơ quan xung quanh.

Biến chứng tại mắt

Những người mắc các chứng bệnh về viêm xoang đều có nguy cơ cao gặp phải những biến chứng ở mắc do cơ quan này cấu tạo gần với các xoang đặc biệt là xoang sàng, xoang hàm, xoang trán. Những người vị viêm xoang thông thường cũng có thể cảm thấy nhói ở vùng mắt. Quá trình viêm nhiễm kéo dài tại xoang gây ảnh hưởng tới các dây thần kinh gây nên các biến chứng nguy hiểm cho mắt.

Các biến chứng ở mắt mà viêm xoang mãn tính có thể gây ra bao gồm

• Nhiễm trùng ổ mắt: Qúa trình viêm nhiễm có thể lây lan theo đường mạch máu từ xoang qua hốc mắt gây nhiễm trùng.
• Viêm dây thần kinh thị giác: Khi bị bệnh, thị lực có dấu hiệu yếu hơn nhưng nếu khi đi đo mắt hoặc khám chuyên khoa mắt có thể thì không phát hiện bất thường.
• Áp xe mí mắt: Là tình trạng bọc mủ tồn tại trong các mô mắt biểu hiện bằng mí mắt sưng to, nóng đỏ và bọc mủ.
• Áp xe túi lệ: Viêm xoang cũng có thể dẫn đến tình trạng viêm nhiễm túi lệ và hình thành áp xe gây đau nhói, lâu dần chuyển sang mãn tính.

Tình trạng nhiễm trùng lây lan trong hốc mắt lâu ngày khiến mắt vừa đau nhói, mắt mờ dần và nguy hiểm hơn là có nguy cơ bị mùa lòa cao nếu không điều trị kịp thời.

Biến chứng viêm xoang tại sọ não

Các cơ quan xoang mũi có sự liên kết trực tiếp với dây thần kinh trung ương nên nếu tình trạng này kéo dài chuyển sang mãn tính cũng có thể gây nên các biến chứng ở não. Tình trạng nhiễm trùng ở xoang có thể gây viêm những màng và dịch xung quang não và tủy sống.

Các biến chứng tại não có thể xuất hiện do viêm xoang mãn tính

• Viêm màng não: Khi các vi khuẩn từ xoang mũi và lây lan tấn công vào màng não khiến viêm nhiễm, áp xe não và gây đột quỵ, tổn thương não, tử vong.
• Áp xe não: Viêm xoang mãn tính kéo dài có thể  gây ra các triệu chứng bị đau đầu, sốt, buồn nôn, cơ thể đột ngột bị mất chức năng, cổ tê liệt, tâm trạng thay đổi thì rất có thể bạn đang bị áp xe não.
• Viêm não: Viêm xoang kéo dài sang mãn tính làn các vùng viêm nhiễm lan rộng tới não và các mô xung quanh gây tổn thương não, co giật, nhiễm trùng não thậm chí tử vong.

Biến chứng ở tai

Tai là cơ quan có đường thông trực tiếp với các xoang mũi. Khi xoang bị viêm nhiễm và hình thành dịch mủ có thể khiến dịch này bị chảy sang tai hình thành viêm tai giữa. Đặc biệt tình trạng này thường xuất hiện nhiều ở trẻ em do lúc này cấu tạo đường thông mũi – tai còn đang nằm ngang và ngắn khiến dịch mủ dễ chảy vào hơn. Viêm tai giữa để lâu hoàn toàn có thể gây điếc do thủng màng nhĩ.

Biến chứng viêm tắc tĩnh mạch hang

Xoang hang là một cơ quan nằm phía sau mắt và nhận máu hợp lưu các dòng từ não để theo tĩnh mạch cảnh trở về tim. Sự viêm nhiễm ở các xoang trên có thể làm viêm tắc tĩnh mạch hang và gây ra các hiện tượng liệt các dây thần kinh sọ có thì giờ xuất hiện.

Những biểu hiện của bệnh này thường diễn ra một cách đột ngột và nhanh chóng bao gồm sốt cao, nhức đầu, không thể xoay cổ gáy, nhãn cầu lồi, mắt chuyển động kém linh hoạt, gai mắt,… Nếu không được sử dụng kháng sinh can thiệp kịp thời thì tỉ lệ tử vong thường cao.

Biến chứng hô hấp

Chúng ta đều biết rằng tai – mũi – họng là 3 cơ quan có sự liên kết trực tiếp với nhau nên chỉ cần một cơ quan bị bệnh thì các cơ quan khác cũng bị ảnh hưởng theo. Những dịch mủ ở xoang mũi có thể lây lan chảy sang đường thở gây viêm nhiễm và gây nhiều bệnh liên quan tới hô hấp.

Một trong số đó là Viêm họng mãn tính. Đây là tình trạng dịch nhầy kèm mủ từ xoang chảy xuống họng trong thời gian dài khiến người bệnh cảm giác bị nghẹn ứ, khó chịu, đau rát họng lâu dần sẽ hình thành ho khan.

Biến chứng viêm xoang ở xương

Viêm xoang mãn tính nếu không điều trị kịp thời có thể làm ảnh hưởng đến vùng xương xung quanh xoang. Những vi khuẩn có hại từ xoang mũi theo dây thần kinh và các mạch máu lan sang xương, thường bắt đầu tại xương trán rồi lan rộng sang xương sọ, xương thái dương,… Tình trạng này kéo dài lâu ngày sẽ làm hình thành một số u nang nhầy trong xương và ăn khiến cấu trúc xương bị biến dạng.

Đây đều là biến chứng hết sức nguy hiểm của viêm xoang mãn tính, có thể ảnh hưởng trực tiếp tới tính mạng của mỗi người bệnh. Nếu điều trị quá muộn dù có thể giữ được tính mạng nhưng vẫn ảnh hưởng không tốt đến chất lượng cuộc sống sau này. Vì thế bạn cần hết sức cẩn trọng với căn bệnh nguy hiểm này.

Điều trị viêm xoang mãn tính thế nào

Tùy vào từng tình trạng bệnh mỗi người sẽ có những phương pháp điều trị khác nhau. Bác sĩ sẽ nội soi, kiểm tra dị ứng hoặc hoặc xét nghiệm hình ảnh để đưa ra những chẩn đoán chính xác nhất. Các phương pháp thường dùng với bệnh nhân viêm xoang mãn tính như điều trị bằng thuốc hoặc phẫu thuật nếu tình trạng bệnh quá nặng. Bên cạnh đó cũng cần kết hợp việc thay đổi lối sống khoa học để điều trị bệnh hiệu quả nhất.

Dùng thuốc Tây điều trị viêm xoang mãn tính

Tùy vào từng tình trạng mà người bị viêm xoang mãn tính có thể được chỉ định dùng các loại thuốc khác nhau. Các loại thuốc thường được chỉ định như

• Kháng sinh: Dùng trong trường hợp viêm xoang kéo dài là do viễm nhiễm. Các loại thuốc kháng sinh thường được chỉ định như amoxicillin, doxycycline hoặc thuốc kết hợp trimethoprim – sulfamethoxazole. Nếu tình trạng nhiễm trùng không dịu bớt hoặc nếu viêm xoang quay trở lại, bệnh nhân có thể được chỉ định thêm một số loại kháng sinh khác.
• Các loại thuốc kháng viêm corticosteroid tại chỗ (dạng xịt mũi): Có tác dụng ngăn ngừa và  giảm tình trạng viêm do viêm xoang mạn tính gây ra. Các loại thuốc thường được chỉ định như fluticasone, budesonide, triamcinolone, mometasone và beclomethasone.
• Thuốc kháng viêm corticosteroid (đường uống hoặc đường tiêm): Có tác dụng làm giảm triệu chứng viêm xoang nặng, nhất là đối với các trường hợp bị polyp mũi. Các loại thuốc thường được dùng như như prednisone và methylprednisolone
• Thuốc giảm đau: Trong trường hợp bệnh nhân bị biến chứng và gặp các cơn đau mác, đau tai, đạu họng, nhức đầu có thể được chỉ định một số loại thuốc giảm đau như aspirin, acetaminophen hoặc ibuprofen. Tuy nhiên lưu ý là không bao giờ cung cấp cho aspirin cho trẻ em vì có thể gây nên bệnh  Reye – một căn bệnh có thể gây tử vong ở trẻ.
• Chích dị ứng: Nếu tình trạng viêm xoang mãn tính là do dị ứng sẽ được chỉ định tiêm một số mũi thuốc dị ứng để giảm thiểu các phản ứng của cơ thể với dị nguyên.

Việc sử dụng thuốc hay chích thuốc cần có sự chỉ định của bác sĩ, tuyệt đối không tự chẩn đoán uống thuốc tại nhà vì có thể gây ra các dụng phụ vô cùng nguy hiểm. Trong quá trình sử dụng cũng nhớ uống đúng liều, đúng giờ để có hiệu quả tốt hơn.

Các loại phẫu thuật điều trị viêm xoang mãn tính

Với những bệnh nhân viêm xoang mãn tính nặng, việc điều trị bằng thuốc không có hiệu quả thì sẽ được chuyển sang phẫu thuật để điều trị nhanh chóng hơn. Tùy vào nguyên nhân gây bệnh mà bác sĩ sẽ dùng các dụng cụ khác nhau để thông xoang như nội soi hay chọc hút dịch. Một số trường hợp người bệnh sẽ được được tiến hành nạo polyp mũi hoặc phẫu thuật mở rộng lỗ xoang bị hẹp để thông đường thở cho bệnh nhân.

Các phương pháp điều trị kết hợp tại nhà

Bên cạnh việc dùng thuốc Tây hay phẫu thuật, người bệnh cần kết hợp với các phương pháp điều trị tại nhà để tăng cường tốc độ khỏi bệnh cũng như ngăn ngừa tái phát viêm xoang.

Các phương pháp mà bạn nên thực hiện như

• Vệ sinh mũi bằng nước muối sinh lý để loại bỏ các vi khuẩn, đồng thời lưu thông đường thở tốt hơn. Có thể dùng các loại nước muối xịt mũi.
• Khi ngủ nên kê cao đầu. Nó sẽ giúp mũi được thông thoáng hơn, giảm được sự tắc nghẽn.
• Hạn chế ở trong môi trường có máy lạnh vì càng làm khô mũi hơn. Hoặc tốt hơn là nên chuẩn bị một máy tạo độ ẩm.
• Đắp khăn ấm, ẩm quanh mũi, cằm và mắt để giảm đau.
• Hạn chế đưa tay sờ trực tiếp vào mũi để ngăn chặn vi khuẩn xâm nhập vào mũi
• Nghỉ ngơi nhiều hơn kết hợp ăn đầy đủ dinh dưỡng, uống đủ nước mỗi ngày. Uống nhiều nước, nhất là nước trái cây giúp làm loãng chất nhầy, tăng sự dẫn lưu.
• Không đi bơi trong khoảng thời gian bị viêm xoang hay viêm tai giữa vì có thể gây viêm nhiễm rất nguy hiểm.

Cần kết hợp các phương pháp trên với nhau nếu muốn việc điều trị viêm xoang mãn tính có kết quả tốt nhất.

Phòng tránh viêm xoang mãn tính

Lưu ý rằng, kể cả sau khi phẫu thuật thì viêm xoang vẫn có thể tái phát nếu bạn quá chủ quan không chú ý đến các phương pháp phòng tránh. Viêm xong tái phát nhiều lần có thể gây ra nhờn thuốc khiến điều trị càng thêm khó khăn và gây ra các biến chứng nguy hiểm hơn rất nhiều. Vì vậy dù đã bị viêm xoang rồi hay chưa bạn vẫn nên chuẩn bị những phương pháp phòng tránh tốt nhất.

Các phương pháp bạn nên chú ý để tránh mắc viêm xoang hoặc tránh tái phát bệnh sau khi điều trị như

• Đeo khẩu trang khi ra ngoài: Đeo khẩu trang sẽ giúp bạn phòng tránh sự xâm nhập gây viêm nhiễm từ các tác nhân bên ngoài như khói bụi. Đặc biệt những ngày trời lạnh thì bạn càng cần giữ ấm vùng mũi hơn.
• Tránh xa những tác nhân có thể gây kích ứng: Giảm thiểu tối đa các nguyên nhân có thể gây viêm xoang cho mũi
• Thường xuyên vệ sinh mũi: Dù đeo khẩu trang thường xuyên nhưng sẽ vẫn luôn có những tác nhân viêm nhiễm có thể xâm nhập mũi. Vì vậy hãy vệ sinh mũi thường xuyên bằng nước muối sinh lý để loại bỏ các vi khuẩn này.
• Thay đổi chế độ sinh hoạt khoa học: Ăn nhiều rau xanh, ăn trái cây đều là những chế độ ăn uống khoa học cần thiết để tăng cường hệ miễn dịch, ngăn chặn tốt sự xâm nhập của các vi khuẩn vào cơ thể. Tập thể dục mỗi ngày cũng là cách tăng cường sức đề kháng hiệu quả.
• Hạn chế đưa tay sờ trực tiếp vào mũi: Nhằm ngăn chặn vi khuẩn xâm nhập vào mũi
• Chuẩn bị máy tạo độ ẩm: Việc làm việc sinh hoạt trong môi trường máy lạnh có thể làm tăng nguy cơ bị viêm xoang. Bạn có thể hạn chế việc này bằng cách chuẩn bị máy cấp ẩm.

Dù có biến chứng hay không thì viêm xoang mãn tính vẫn gây ra rất nhiều ảnh hưởng không tốt về cả sức khỏe và tinh thần cho người bệnh. Vì vậy hãy nâng cao tình thần phòng tránh và bảo vệ cơ thể mỗi ngày thông qua những biện pháp đơn giản nhất từ thay đổi một lối sống khoa học hơn.