Cây an xoa: Công dụng chữa bệnh và lưu ý khi dùng

Trong những ghi nhận của Y học cổ truyền, cây An xoa là cây thuốc sở hữu nhiều công dụng tốt với sức khỏe. Đặc biệt là hiệu quả điều trị các căn bệnh liên quan đến gan. Để tìm hiểu cụ thể những lợi ích của dược liệu an xoa, bài viết sau sẽ cung cấp những thông tin cần thiết đến bạn đọc.

• Tên gọi: Cây dó lông, thâu kén lông, tổ kén cái…
• Họ: Helicteres hirsuta Lour, thuộc họ cẩm quỳ
• Phân bố: Bình Phước, Lâm Đồng và ở các tỉnh miền núi Phía Bắc.

Sơ lược về cây an xoa

Đặc điểm cây an xoa

Sự phổ biến của cây an xoa được biết đến chủ yếu tại khu vực miền núi với tên gọi cây tổ kén cái. Cây an xoa là loài cây thuộc họ thân gỗ, lá và cành mọc thành từng cụm và sống trong nhiều năm, toàn bộ thân và lá cây thường được phủ đầy lông. An xoa phát triển tốt ở những khu vực ẩm ướt, lá rộng to bằng bàn tay với bề mặt lá cây có lông trắng, cứng.

An xoa là nhóm thực vật có hoa theo mùa, chiều cao từ 1-2m. Hoa cây an xoa có màu tím, quả dài và nhỏ, có độ bầu tương tự như hình con sâu. Sau khi cánh hoa rụng còn lại quả, quả an xoa còn non thì có màu xanh nhưng càng về già thì càng lộ màu nâu.

An xoa là vị thuốc và cây dại mọc quen thuộc ở khu vực rừng núi Tây Nguyên. Phân bố rải rác ở những khu vực giáp với biên giới campuchia.  Cây an xoa sắc lấy nước uống vừa thơm vừa dễ uống, bạn có thể sắc uống hàng ngày như với nước trà.

Thu hái và chế biến

Cây an xoa là phát triển mạnh trong điều kiện thời tiết nóng ẩm. Người ta thu hái quanh năm ở tất cả các mùa, nhiều nhất là vào thời điểm từ tháng 5 đến tháng 11 hàng năm, thời điểm này dược tính an xoa cao nhất. 

Bộ phận dùng làm thuốc của an xoa sử dụng cả thân, cành và phần lá. Thông thường sau khi thu hái, người ta chặt nhỏ thân và lá cây đem đi phơi khô (phơi riêng lá và thân sau đó trộn đều cả thân và lá cây, mục đích để tránh ẩm mốc). Sau đó đóng gói dược liệu an xoa trong bao nilon bảo quản dùng dần làm thuốc. 

Bảo quản

Dược liệu an xoan được dùng dưới dạng dược liệu khô, có thể sơ chế và bảo quản dùng dần. Để bảo quản tránh ẩm mốc, nên để thuốc ở những nơi khô ráo, thoáng mát, tránh để hở thông gió vào dễ khiến dược liệu mất chất. Chú ý không sử dụng an xoa khô khi có dấu hiệu mốc. 

Thành phần hóa học

Sở dĩ cây an xoa có tác dụng điều trị bệnh tốt là nhờ thành phần alcoloid có trong lá và thân cây. Đây là một chất có tác dụng kháng ung thư, ngăn chặn sự hình thành của các tế bào tự do phát triển thành khối u. Ngoài ra, chất flavonoid có trong cây an xoa còn có công dụng chống oxy, đồng thời bảo vệ tế bào gan.

Người ra cũng tìm thấy nhiều loại enzyme và alcoloid, và các nguyên tố vi lượng.  Nhờ đó an xoa được sử dụng để bào chế các loại thuốc chống oxy hóa và bảo vệ các tế bào miễn dịch.

Tính vị

Cây An xoa có vị dễ uống, ngọt nhẹ, với mùi thơm nhẹ, uống gần giống với vị trà. Nhờ đó người dùng có thể dùng nước an xoa thay cho nước uống hàng ngày.

Quy kinh 

Kinh Can 

Tác dụng dược lý và chủ trị của An xoa 

Trong Đông Y cũng như tài liệu Y học cổ truyền ghi nhận gây An xoa có tác dụng hỗ trợ giải độc gan, làm mát gan, hạ men gan và tăng cường chức năng gan.  Đồng thời an xoa cũng tham gia điều trị bệnh mất ngủ, vàng da, chân tay yếu ớt. 

Độc tính

Dược liệu An xoa hầu như không có độc tính đáng kể. Tuy nhiên vị thuốc có thành phấn chống viêm, kháng sinh tự nhiên cao nên khi uống nhiều, người dùng có thể cảm thấy hơi khó chịu, cồn cào. Khi đã quen sử dụng, sau một thời gian thì cơ thể sẽ thích nghi hơn với vị thuốc, từ đó cải thiện bệnh theo chiều hướng tích cực hơn. 

Cách dùng và liều lượng 

Sắc thuốc an xoa theo liều lượng quy định: 100g cây an xoa để khô nấu với 1.5 lít nước. Có thể dùng để uống thay nước lọc hàng ngày. 

Tùy theo thể trạng của người bệnh mà người dùng có thể sử dụng với liều lượng khác nhau. Đối với người có thể trạng yếu, đối tượng trẻ em dùng khoảng 50g cây an xoa nấu nước uống mỗi ngày. Uống nước sau 5 ngày cho đến khi quen dần thì tăng liều lượng bài thuốc lên. Nếu thể trạng người dùng khỏe mạnh có thể dùng khoảng 150g an xoa nấu nước uống để phát huy tối đa công dụng. 

Cây an xoa chữa bệnh gì?

Công dụng chữa bệnh của cây an xoa được biết đến chủ yếu trong điều trị bệnh lý ở gan. Một số nghiên cứu Y học đã chứng minh hiệu quả của các chất flavonoid, alcoloid có tác dụng điều trị các bệnh về gan hiệu quả. Vì thế mà bài thuốc từ  cây an xoa được sử dụng chủ yếu trong điều trị những bệnh lý liên quan như bệnh viêm gan B, C, bệnh ung thư gan, xơ gan, hay men gan cao.

Một số tài liệu Đông Y cũng công nhận hoạt chất chống viêm và giảm sưng của an xoa có hiệu quả trong điều trị những bệnh lý về xương khớp. Cụ thể như bệnh đau lưng, nhức mỏi cơ thể, phòng ngừa chứng thoái hóa xương khớp, hỗ trợ điều trị đau xương khớp. Ngoài ra vị thuốc cũng có hiệu quả nhất định đối với những người bị bệnh tim, cơ thể mệt mỏi, khi uống nước cây an xoa đều đặn cũng nhận thấy triệu chứng thuyên giảm. 

Đối với những người bệnh thường xuyên  uống nhiều rượu bia, hoặc ăn thức ăn nhiều dầu mỡ, gan nóng, men gan tăng cao, có thể kiểm soát bằng cách uống nước an xoa hàng ngày. An xoa có hiệu quả khắc phục tốt tình trạng nóng gay khiến tiểu tiện đỏ, sắc mặt vàng, làn da nhợt nhạt, mệt mỏi kèm theo mụn nhọt ở mặt. Nếu sử dụng an xoa thường xuyên sẽ giúp thanh lọc cơ thể, lọc máy và giảm bớt tình trạng bệnh.

Một số bài thuốc dân gian kết hợp cây an xoa với nấm lim xanh, xáo tam phân để điều trị bệnh ung thư gan. Mặc dù bài thuốc từ cây an xoa chữa ung thư gan vẫn chưa thật sự phổ biến và chưa được khoa học công nhận nhưng một số trường hợp bệnh nhân đã nhận thấy những chuyển biến tích cực sau khi dùng thuốc. Bởi đây là bài thuốc tốt điều trị bệnh ung thư đã nhiều người thực hiện và thấy được những dấu hiệu tích cực của bệnh.

Cây an xoa giúp bạn hỗ trợ tiêu diệt các tế bào ung thư gan, giúp bạn bảo vệ tế bào gan một cách tốt nhất. Đồng thời ngăn ngừa hiện tượng tích tụ mỡ trong gan, nhờ uống nước cây an xoa mà bạn có thể bài tiết, thải độc gan ra bên ngoài hỗ trợ ngăn ngừa bệnh di căn ung thư gan. An xoa cũng hỗ trợ chữa chứng thần kinh căng thẳng và cả mất ngủ. 

• Nói tóm lại những đối tượng trị bệnh bằng cây an xoa chủ yếu gồm có:
• Những người mắc bệnh gan, bị nóng gan do sinh lý hoặc bệnh lý.
• Người có men gan cao do bia rượu, hoặc do viêm gan B,C gây ra.
• Đối tượng bị viêm gan A,B,C và cả bệnh nhân bị ung thư gan.
• Người thường xuyên dùng thức ăn nhiều dầu mỡ, ít ăn rau xanh gây nóng gan.
• Người thường xuyên bị mệt mỏi, đau lưng, đau xương khớp, làn da tái xanh
• Những người bị thừa cân béo phì cũng có thể uống nước cây an xoa giảm cân.

Cách sao vàng hạ thổ cây an xoa chữa bệnh

Theo kinh nghiệm Dân gian, trước khi sử dụng cây an xoa làm thuốc người dùng nên đem dược liệu đi sao vàng hạ thổ. Hình thức này giúp các dược tính và hoạt chất của an xoa phát huy được tối đa công năng.

Sao vàng dược liệu giúp đốt cháy lớp lông trên và giúp người bệnh không bị ngứa rát cổ họng khi dùng thuốc. Đồng thời hạn chế nguy cơ nhiễm trùng, nhiễm khuẩn, tránh các tác dụng phụ không mong muốn ở thời gian đầu sử dụng. Cách thực hiện như sau:

• Sau khi thu hoạch an xoa, đem rửa sạch và phơi hơi héo. 
• Cho cây an xoa vào chảo đã làm nóng, liên tục đảo thuốc sao vàng 20 -30 phút. 
• Cho dược liệu đã được sao vàng xuống nền nhà sạch, sau đó úp chảo còn nóng lên vị thuốc.
• Đợi nguyên liệu nguội bớt rồi cho vào túi, bảo quản nơi khô ráo để dùng dần. 

Bài thuốc từ cây an xoa chữa bệnh

Các bài thuốc từ an xoa chữa bệnh tương đối đơn giản thực hiện, bạn có thể dùng vị thuốc độc vị hoặc kết hợp cùng các loại dược liệu khác. Trong dân gian lưu truyền nhiều bài thuốc chữa bệnh từ cây an xoa theo những công dụng chính sau:

Bài thuốc hỗ trợ điều trị ung thư gan 

Cách 1:  Chuẩn bị khoảng 100g cây an xoa đã phơi khô, cho nguyên liệu nấu cùng với1000ml nước cho đến khi còn 800ml thì tắt bếp. Người bệnh uống nước an xoa trước khi dùng bữa khoảng 20 phút. Chia thuốc thành 2 phần uống trong ngày.

Cách 2: Kết hợp 50g cây an xoa đã sao vàng cùng với 50g cây xạ đen. Đem vị thuốc sắc cùng với 1500ml nước cho đến khi còn 800ml thì tắt bếp. Sử dụng thuốc sau khi ăn 15 phút. Tương tự chia thuốc thành 2 – 3 phần uống sau các bữa chính trong ngày. 

Cách 3: Để chữa ung thư gan bằng cây an xoa và cà gai leo, bạn chuẩn bị 30g cây an xoa cùng 30g cà gai leo. Sau khi đem các vị thuốc sao vàng hạ thổ thì đem vị thuốc sắc cùng với 1000ml nước, đun cho đến khi còn 600 ml thì tắt bếp. Uống thuốc trong ngày.

Ngoài những vị thuốc kết hợp kể trên, bài thuốc kết hợp giữa cây an xoa với nấm lim xanh hoặc vị thuốc Xáo tam phân và tam thất bắc cũng mang đến hiệu quả tương tự. Mặc dù không điều trị được bệnh ung thư gan triệt để nhưng người bệnh có thể sử dụng an xoa để hỗ trợ điều trị các chứng ung thư đặc biệt là ung thư gan.

Bài thuốc chữa bệnh xơ gan từ cây an xoa

Xơ gan là căn bệnh làm suy giảm chức năng gan nhanh chóng. Mà trong đó nguyên tắc điều trị cơ bản là thải độc và phục hồi các tế bào gan. An xoa đáp ứng các nguyên tắc điều trị kể trên, dân gian vẫn lưu truyền bài thuốc điều trị xơ gan theo hướng dẫn sau:

Nguyên liệu: Chuẩn bị 50g  thân và lá cây an xoa đem sao vàng hạ thổi,  20g cây bán chi liên, 30 gây cà gai leo. Sau khi rửa sạch các vị thuốc, đem dược liệu sắc với 1,5 lít nước, đun sôi trên lửa nhỏ trong thời gian từ 15-20 phút. Người bệnh chia thuốc ra uống thành 2 lần trong ngày sau mỗi bữa ăn.

Một số tác dụng phụ khi điều trị xơ gan bằng cây an xoa không phổ biến như: Đi ngoài lỏng, đau bụng nhiều lần trong ngày, bụng bồn chồn, thèm ăn. Điều này cho thấy cơ thể bệnh nhân đang diễn ra quá trình đào thải độc tố, kiên nhân điều trị trong thời gian ngắn sẽ giúp cơ thể làm quen với những tác dụng của cây an xoa.

Điều trị viêm gan A, B, C

Viêm gan là căn bệnh mạn tính có thể đáp ứng hiệu quả điều trị từ các cây thuốc Nam, trong đó có An xoa. Đã nhiều bệnh nhân chữa khỏi các thể của bệnh viêm gan nhờ kiên trì bài thuốc sau:

Thực hiện: Chuẩn bị khoảng 15g cây an xoa, 30g cây xạ đen, 30g cây cà gai leo và 10g rễ cây mật nhân . Sau khi làm sạch tất cả các nguyên liệu, cho vị thuốc vào ấm sắc đun cùng với 1000ml nước cho đến khi còn 500ml thì tắt bếp.  Chia vị thuốc thành 3 lần uống hết trong ngày.

Bài thuốc chữa viêm đại tràng mãn tính

Hoạt chất flavonoid có trong cây an xoa tác dụng phục hồi niêm mạc đại tràng do tổn thương lâu ngày. Từ đó giúp người bệnh điều hòa lại hệ thống đường ruột và đảm bảo các chức năng tiêu hóa cho cơ thể. Bài thuốc thực hiện đơn giản như sau:

Thực hiện: Chuẩn bị khoảng 100g cây an xoa đã sao vàng hạ thổ. Sau đó cho vị thuốc sắc cùng với 1500ml nước cho đến khi còn 1 chén nước thì tắt bếp, lọc lấy nước, giữ bã an xoa trong ấm.Tiếp tục cho thêm 2000ml nước vào ấm đun cho đến khi còn 2 chén nước. Chia thuốc thành 3 phần uống trong ngày.

Bài thuốc giúp an thần, ngủ ngon

Công dụng của an xoa còn được biết đến như một vị thuốc giúp tinh thần người bệnh thư thái. Có thể dùng cây an xoa dưới hình thức thuốc sắc uống hoặc hãm thành trà hàng ngày. Duy trì thường xuyên sẽ đem lại giấc ngủ ngon cho những người thường xuyên bị thiếu ngủ, giấc ngủ chập chờn.

Uống nước an xoa để giảm cân

Một đặc tính quan trọng của an xoa là giúp nhuận trường, có tác dụng xổ mạnh để cân bằng lại hoạt động trao đổi chất. Vì thế nếu duy trì thói quen uống nước an xoa thường xuyên sẽ giúp người có thể trạng béo phì, thừa cân, tích trữ độc tố tống hết mỡ thừa ra ngoài cơ thể.

Đây cũng là phương thuốc giúp giúp giảm mỡ bụng, giảm cân hiệu quả trong thời gian ngắn theo ghi nhận Đông Y. Người dùng có thể kết hợp an xoa cùng với gừng, hoặc sả để tăng cường hiệu quả giảm cân.

Lưu ý khi sử dụng cây an xoa chữa bệnh

Hầu hết các bệnh nhân sử dụng cây an xoa đều không gây tác dụng phụ. Tuy nhiên hiệu quả của bài thuốc cần nhiều thời gian (tối thiểu 2 tháng) để phát huy tác dụng. Khi sử dụng vị thuốc an xoa chữa bệnh, nên chú ý hạn chế những điều sau: 

• Không khuyến khích dùng an xoa cho đối tượng phụ nữ có thai và đang cho con bú. 
• Không sử dụng cho đối tượng trẻ em dưới 3 tuổi, đặc biệt là trẻ sơ sinh bị vàng da.
• Nếu người bệnh có tiền sử dị ứng với thảo dược hoặc bất cứ thành phần nào, nên tham khảo ý kiến bác sĩ.
• Không kết hợp dùng nước uống an xoa chung với thuốc Tây, nếu sử dụng thì cần có sự dãn cách ít nhất là 30 phút. 

Hy vọng những thông tin về cây thuốc an xoa được chia sẻ trong bài viết đã giúp người dùng hiểu hơn về tác dụng của loại dược liệu này. Nhờ có dược tính vượt trội mà nhiều bệnh nhân đã chữa khỏi bệnh nhờ kiên trì áp dụng bài thuốc. Tuy nhiên để đảm bảo điều trị khoa học, an toàn thì bạn nên tham khảo ý kiến bác sĩ trước khi dùng thuốc.

Những thông tin trong bài viết chỉ mang tính tình chất tham khảo. Chúng tôi không đưa ra ý kiến chuyên môn thay thế hướng dẫn điều trị của bác sĩ.