Bệnh viêm xoang: Nguyên nhân, Triệu chứng, Cách điều trị, Phòng ngừa

Bệnh viêm xoang là một dạng bệnh lý về đường hô hấp phổ biến ở nước ta với tỉ lệ người mắc phải có thể lên đến 25%, gây ảnh hưởng lớn đến sinh hoạt, cuộc sống và sức khỏe của nhiều người. Khi phát hiện các triệu chứng bệnh nên đến gặp ngay bác sĩ để được thăm khám và điều trị sớm, tránh tình trạng viêm xoang kéo dài có thể gây ra các biến chứng nguy hiểm, dẫn đễn tử vong nếu không can thiệp y tế kịp thời.

Bệnh viêm xoang là gì?

Bệnh viêm xoang là tình trạng các xoang và đường mũi bị đỏ, viêm đau do các lỗ thông xoang bị tắc, ứ đọng dịch nhầy. Khi khởi phát, cơ thể người bệnh sẽ xuất hiện các triệu chứng như: đau nhức vùng trán hoặc khu vực gò má, nghẹt mũi, ho, chảy dịch mũi xuống vùng họng, hơi thở có mùi hôi,…

Viêm xoang được chia thành hai loại chính: viêm xoang cấp tính và viêm xoang mãn tính. Dựa trên các triệu chứng lâm sàn, bệnh tiếp tục được phân chia thành các thể khác nhau. Cụ thể:

• Viêm xoang cấp tính: Các triệu chứng bệnh thường xuất hiện đột ngột và biến mất sau 1 – 2 tuần, tối đa không quá 8 tuần. Tùy theo vị trí bị viêm xoang mà bệnh lại chia thành các thể: viêm xoang hàm, viêm xoang trán, viêm xoang sàng, viêm xoang bướm và viêm đa xoang.
• Viêm xoang mãn tính: Thường được hình thành do người bệnh không điều trị sớm và đúng cách, dẫn đến các xoang mũi bị sưng viêm và phù nề trong thời gian dài (thường là hơn 8 tuần).

Viêm xoang là bệnh lý về đường hô hấp phổ biến ở nước ta với tỉ lệ người mắc phải là 15 – 25%. Chứng bệnh này có thể xảy ra ở mọi đối tượng, không phân biệt độ tuổi và giới tính nên mọi người không được chủ quan. Tốt nhất nên đi khám sức khỏe định kì để có thể chủ động trong việc phòng tránh và điều trị bệnh hiệu quả.

Bệnh viêm xoang có nguy hiểm không?

Về cơ bản, viêm xoang không gây nguy hiểm đến tính mạng nếu như được phát hiện sớm và có phương pháp điều trị thích hợp. Trường hợp để viêm xoang kéo dài, người bệnh có thể sẽ gặp một số biến chứng nghiêm trọng, có nguy cơ tử vong cao nếu không can thiệp y tế kịp thời.

Một số biến chứng thường gặp khi bị viêm xoang là:

• Biến chứng ở mắt: Là biến chứng phổ biến nhất của người bị viêm xoang, nhưng gặp nhiều nhất là khi bị xoang sàng. Trong quá trình bệnh, viêm nhiễm có thể sẽ truyền từ mũi lên mắt gây ra các vấn đề như viêm mí, viêm nề ổ mắt, lồi nhãn cầu, đau nhức mắt, áp-xe mi mắt,… Một số trường hợp nặng có thể bị nhiễm trùng hoặc mù lòa.
• Biến chứng ở đường hô hấp: Đa số người bị viêm xoang đều sẽ gặp các biến chứng về đường hô hấp. Cụ thể, người bệnh sẽ bị viêm họng khi hít các dịch mủ từ mũi chạy xuống họng hoặc bị viêm thanh quản mãn tính khi nói khàn, mất tiếng, ho có đờm kéo dài.
• Biến chứng ở não: Viêm xoang cũng có thể khiến người bệnh gặp các biến chứng ở não như viêm màng não, viêm tắc tĩnh mạch xoang hang, áp xe não,… Nếu như không điều trị kịp thời, các biến chứng này có thể để lại những hậu quả nặng nề, thậm chí là khiến người bệnh tử vong.
• Biến chứng ở xương: đau nhức xương trán, viêm tắc mạch máu xương trán, viêm tắc mạch máu xương sọ,… là những biến chứng ở xương mà người bị viêm xoang thường gặp. Tình trạng này kéo dài sẽ gây sưng vùng xoang trán và hình thành các ổ áp-xe, ảnh hưởng nặng nề đến sức khỏe.
• Biến chứng ở tai: Trong trường hợp các dịch mủ chảy xuống vòm họng và đọng lại ở lỗ vời tai sẽ khiến người bị viêm xoang có khả năng gặp các biến chứng ở tai như: viêm tai giữa ứ dịch, viêm tai giữa cấp mủ,… Nếu không phát hiện sớm và điều trị kịp thời có thể khiến người bệnh bị thủng màng nhĩ hoặc bị điếc.

Nguyên nhân gây bệnh viêm xoang

Có rất nhiều nguyên nhân gây bệnh viêm xoang nhưng theo các chuyên gia thì nó có thể đến từ một số yếu tố sau đây:

• Cơ địa dị ứng: Những người có cơ địa dị ứng thường rất dễ bị viêm xoang. Chỉ cần cơ thể dung nạp không đúng thực phẩm hoặc tiếp xúc với một số dị nguyên là đã có thể kích hoạt dị ứng khiến niêm mạc ở mũi bị phù nề, các lỗ xoang bị tắc nghẽn gây nhiễm trùng.
• Hệ miễn dịch suy yếu: Hệ miễn dịch bị suy yếu là một trong những nguyên nhân chính gây ra viêm xoang. Vì lúc này, cơ thể sẽ tạo điều kiện thuận lợi cho các loại nấm, vi khuẩn, virus xâm nhập vào các xoang và gây bệnh.
• Do nấm, vi khuẩn: Đây là nguyên nhân thường gặp nhất ở người bị viêm xoang. Các loại nấm, vi khuẩn khi có điều kiện thuận lợi sẽ xâm nhập và phát triển trong các xoang, gây ra tình trạng viêm nhiễm, chất nhầy bị tắc nghẽn và ứ đọng khiến cho luồng không khí lưu thông gặp nhiều khó khăn.
• Mắc các bệnh lý về đường hô hấp: viêm họng, viêm mũi dị ứng,… là những bệnh lý về đường hô hấp có thể gây ra viêm xoang. Lúc này, các tuyến dịch nhầy ở niêm mạc phải hoạt động quá công sức khiến cho hệ thống lông vận chuyển chất nhầy từ các xoang ra bên ngoài bị kém đi.
• Dị nguyên: Người thường xuyên làm việc hoặc tiếp xúc trực tiếp với các dị nguyên như lông thú nuôi, phấn hoa, bụi bẩn, khói thuốc lá,… mà không có dụng cụ che chắn hoặc bảo vệ sẽ dễ bị viêm xoang hơn người bình thường.
• Chấn thương: Khi gặp các chấn thương như vỡ xoang, tổn thương niêm mạc xoang, tụ máu trong xoang,… sẽ khiến vùng xoang bị phù nề, tắc nghẽn dịch nhầy gây viêm xoang.
• Cản trở dẫn lưu xoang: Một số dị hình ở khe giữa, ở xoang, ở vách ngăn hay các khối u trong hốc mũi và xoang hình thành lâu ngày có thể sẽ gây bệnh viêm xoang.

Ngoài ra, phụ nữ mang thai, người gặp sự bất thường ở mũi (vẹo vách ngăn mũi, phì đại cuốn mũi) hoặc những người gặp các bệnh lý như trào ngược dạ dày, đái tháo đường,… sẽ có nguy cơ mắc bệnh viêm xoang cao hơn người khác.

Triệu chứng của bệnh viêm xoang

Tùy theo tình trạng và mức độ mắc phải mà người bệnh viêm xoang sẽ có một hoặc nhiều triệu chứng khác nhau như:

• Chảy dịch nhầy: Đường sau họng hoặc đường mũi người bị viêm xoang sẽ thường xuyên bị chảy ra dịch nhầy màu đục, trắng, vàng nhạt hoặc xanh, có mùi hôi, khẳn. Người bệnh phải luôn khụt khịt, xì mũi để cảm thấy dễ chịu.
• Nghẹt mũi, điếc mũi: Khi bị viêm xoang, người bệnh thường bị sung huyết, tắt nghẽn trong mũi gây ra tình trạng nghẹt mũi một bên hoặc cả hai. Từ đó, khiến cho khứu giác bị suy giảm, ngửi mùi thức ăn kém hoặc không ngửi thấy gì.
• Đau nhức các vùng bị xoang: Là triệu chứng thường gặp khi bị viêm xoang cấp tính. Tùy theo vị trí xoang bị viêm mà người bệnh đi đau nhức ở vùng xoang khác nhau như má, giữa hai lông mày, sống mũi, sau gáy, đỉnh đầu,…
• Một số triệu chứng khác: Ngoài 3 triệu chứng điển hình trên thì người bị viêm xoang còn có các biểu hiện như: sốt, ho, nhức đầu, ù và đau tai, cơ thể mệt mỏi, đau họng,…

Các phương pháp chuẩn đoán chính xác bệnh viêm xoang

Bên cạnh việc xác định nguyên nhân và tình trạng bệnh dựa trên các triệu chứng lâm sàn thì người bị viêm xoang còn có thể được bác sĩ chuẩn đoán bệnh qua một số phương pháp hiện đại khác như:

• Nội soi mũi: Bác sĩ hoặc cán bộ y tế sẽ dùng một ống sợi quan nhỏ có gắn camera để chọc thẳng vào mũi nhằm mục đích quan sát được các tổn thương do viêm xoang gây ra. Từ đó, xác định được chính xác tình trạng bệnh lý và có phác đồ điều trị phù hợp.
• Chụp CT và MRI: Đây là một trong những phương pháp chuẩn đoán chính xác nhất bệnh viêm xoang nhưng chi phí thực hiện khá đắt nên vẫn chưa được áp dụng nhiều. Chụp CT và MRI giúp bác sĩ đánh giá được chính xác mức độ tắc nghẽn hoặc viêm nhiễm sâu, từ đó điều trị bệnh hiệu quả và nhanh phục hồi hơn.
• Xét nghiệp dị ứng: Thường được áp dụng trong trường hợp người bệnh bị nghi ngờ viêm xoang do dị ứng. Các bác sĩ sẽ tiến hành lấy da của người bị viêm xoang để đi làm xét nghiệm, sau đó đưa ra kết quả chính xác nhất về tình trạng bệnh.
• Nuôi cấy dịch mũi và xoang: Thường được thực hiện trong trường hợp viêm xoang mãn tính hoặc đã điều trị bệnh nhiều lần bằng các phương pháp khác nhau nhưng không có kết quả. Lúc này, bác sĩ sẽ chọc kiêm để lấy dịch ở mũi và xoang đem đi nuôi cấy để xác định chính xác nguyên nhân gây bệnh, từ đó có phương pháp điều trị thích hợp nhất giúp bệnh mau khỏi.

Các cách điều trị bệnh viêm xoang

Điều trị viêm xoang sẽ dựa trên tình trạng và mức độ bệnh để xác định phương pháp điều trị thích hợp. Đối với các trường hợp nhẹ, bệnh có thể điều trị tại nhà bằng mẹo dân gian. Còn khi bệnh đã chuyển biến nặng hoặc có biến chứng, người bệnh buộc phải dùng thuốc tây, phẫu thuật hoặc áp dụng công nghệ xâm lấn tối thiểu DNR để chữa trị.

1. Điều trị bệnh viêm xoang bằng mẹo dân gian

Hiệu quả điều trị viêm xoang bằng mẹo dân gian sẽ tùy thuộc vào cơ địa mỗi người. Người bệnh cần kiên trì thực hiện đều đặn và đúng cách để đạt kết quả tốt nhất. Trường hợp các triệu chứng viêm xoang không thuyên giảm sau vài ngày điều trị hoặc có dấu hiệu dị ứng, người bệnh nên ngưng sử dụng và đến gặp bác sĩ ngay để được hỗ trợ.

• Dùng tinh dầu bạch đằng

Nguyên liệu: Tinh dầu bạch đằng và nước nóng.

Cách thực hiện: Cho vài giọt tinh dầu bạch đằng vào bát nước nóng. Sau đó, tiến hành xông hơi bằng cách chùm khăn kín đầu. Thực hiện kiên trì thì sau một thời gian bệnh viêm xoang sẽ thuyên giảm nhiều.

• Dùng tỏi

Nguyên liệu: Một vài tép tỏi.

Cách thực hiện: Tỏi lột sạch vỏ, đem đi đập nhỏ và cho vào một chút nước. Sau đó, làm sạch vùng mũi rồi dùng bông tăm thấm nước cốt tỏi thoa lên vùng mũi bị xoang. Cuối cùng, người bệnh hỉ mũi và vệ sinh lại thật sạch.

• Dùng lá cây cỏ hôi, lá chanh và lá long não

Nguyên liệu: 100 gram lá cây cỏ hôi, 10 gram lá canh, 50 gram lá long não và 300ml nước.

Cách thực hiện: Đem các loại lá đi rửa sạch với nước muối pha loãng để diệt khuẩn. Sau đó, cho tất cả nguyên liệu vào nồi đun sôi đến khi nước sắc lại còn 100ml thì tắt bếp. Dùng nước vừa nấu xông mũi 2 – 3 lần/ngày thì sau 7 – 10 ngày bệnh viêm xoang sẽ thuyên giảm.

• Dùng cây giao

Nguyên liệu: 20 đốt cây giao.

Cách thực hiện: Đốt cây giao đem đi cắt nhỏ rồi nghiền nát. Sau đó, cho cây giao vào nồi đun sôi rồi dùng giấy cuộn thành ống để hít hơi. Thực hiện hít qua đường mũi 5 – 7 lần thì chuyển qua hít đường miệng 2 – 3 lần, thời gian mỗi lần hít tối đa là 10 phút. Sau 5 -7 ngày, các triệu chứng viêm xoang sẽ cải thiện dần.

• Dùng hạt gấc

Nguyên liệu: 20 hạt gấc.

Cách thực hiện: Hạt gấc lấy nướng đen phần vỏ rồi đem đi giã nhỏ với một lượng rượu vừa đủ. Sau đó ngâm hỗn hợp trong 2 ngày thì dùng bông tăm thấm dung dịch rượu gấc bôi lên vùng mũi bị viêm xoang. Sau 3 phút thì hỉ mũi và lau thật sạch bằng khăn mềm.

2. Điều trị bệnh viêm xoang bằng thuốc tây

Điều trị viêm xoang bằng thuốc tây thường được đánh giá là hiệu quả nhanh và khá an toàn nên được nhiều người áp dụng. Người bệnh chỉ cần đến gặp bác sĩ để thăm khám và kê toa, sau đó mua về sử dụng đúng liều lượng và hướng dẫn thì các triệu chứng viêm xoang sẽ thuyên giảm nhanh chóng.

Thuốc kháng sinh

• Amoxicillin (Amoxil): Là loại thuốc kháng sinh phổ biến, thường được bác sĩ khuyến cáo sử dụng để điều trị bệnh viêm xoang cấp tính.
• Amoxicillin-clavulanate (Augmentin): Sau khoảng 5 ngày điều trị bằng Amoxicillin không thuyên giảm thì người bệnh sẽ được bác sĩ chỉ định dùng Amoxicillin-clavulanate. Đây là loại kháng sinh có khả năng chống lại gần như toàn bộ vi khuẩn gây viêm họng nên sẽ sớm dứt điểm bệnh.
• Một số loại thuốc kháng sinh khác: Trimethoprim (Bactrim, Septra), Sulfamethoxazole (Gantanol), Penicillin, Clarithromycin (Biaxin),… cũng hay được bác sĩ kê toa để chữa bệnh viêm xoang.

Thuốc làm giảm triệu chứng

• Nước muối xịt mũi: Thường được dùng kết hợp với các loại thuốc điều trị khác. Nước muối xịt mũi có tác dụng loại đi vi khuẩn và bụi bẩn gây hại, làm loãng dịch mũi và đẩy lùi tình trạng ngứa ngáy, khó chịu do viêm xoang gây ra.
• Thuốc xịt mũi chứa Corticoid: Fluticasone (Flonase, Veramyst), Budesonide (Rhinocort), Beclomethasone, Mometasone (Nasonex),… có tác dụng làm giảm nhanh các triệu chứng viêm xoang. Tuy nhiên, đây là những loại thuốc chỉ được kê sử dụng trong thời gian ngắn, nếu dùng quá lâu người bệnh có thể gặp một số tác dụng phụ.
• Thuốc co mạch: Thường được chỉ định dùng vài ngày đối với bệnh nhân bị ngạt mũi. Sử dụng thuốc co mạch quá lâu có thể gây tắc nghẽn lỗ thông xoang khiến bệnh chuyển biến nặng.
• Thuốc giảm đau OTC: Được dùng trong trường hợp người bệnh viêm xoang cấp tính bị nhiễm trùng do vi khuẩn gây nên mà không thể dùng thuốc kháng sinh. Các loại thuốc giảm đau OTC thường được sử dụng là: Guaifenesin, Aspirin, Acetaminophen, Ibuproten (Motrin IB, Advil,…).

Lưu ý: Các loại thuốc trên chỉ được dùng theo sự chỉ định hoặc kê toa của bác sĩ, người bệnh tuyệt đối không được tự ý sử dụng tại nhà để tránh các tác dụng không mong muốn, ảnh hưởng xấu đến sức khỏe.

3. Điều trị bệnh viêm xoang bằng cách phẫu thuật

Phẫu thuật chữa viêm xoang sẽ được tiến hành trong trường hợp bệnh đã chuyển sang giai đoạn mãn tính và có nhiều biến chứng phức tạp. Hoặc sẽ được thực hiện khi cần chấm dứt hoàn toàn tình trạng viêm xoang cho người bị dị tật bẩm sinh ở xoang. Ngoài ra, một trường nữa cũng có thể sẽ làm phẫu thuật là viêm xoang do nấm gây tắc nghẽn cơ học ở mũi xoang.

Có hai cách phẫu thuật chính là nội soi và mổ hở. Trong đó, nội soi được áp dụng nhiều nhất vì không gây đau và có thể giúp người bệnh phục hồi tổn thương trong thời gian ngắn. Còn mổ hở thường chỉ được thực hiện khi người bị viêm xoang không phẫu thuật được bằng phương pháp nội soi.

4. Điều trị bệnh viêm xoang bằng công nghệ xâm lấn tối thiểu DNR

Dùng công nghệ xâm lấn tối thiểu DNR là phương pháp chữa viêm xoang mới nhất, khắc phục được các hạn chế của phương pháp truyền thống, giúp bệnh nhanh khỏi và ngăn ngừa tối đa nguy cơ bị tái lại.

Các bước tiến hành công nghệ xâm lấn tối thiểu DNR:

• Đưa vào mũi bệnh nhân một miếng kính phóng đại để quan sát và tìm kiếm vùng viêm xoang.
• Xác định chính xác dùng viêm xoang rồi dùng tia Plasma (ở nhiệt độ thấp) chiều vào để ức chế và tiêu diệt các vi khuẩn gây bệnh.

Cách phòng ngừa bệnh viêm xoang hiệu quả

Để hạn chế tối đa nguy cơ viêm xoang khởi phát hoặc tái lại thì người bệnh cần thực hiện những cách phòng ngừa dưới đây:

• Luôn đeo khẩu trang khi ra đường, khi làm việc ở nơi nhiều hóa chất hoặc khi tiếp xúc với các dị nguyên (bụi bẩn, lông vật nuôi, phấn hoa,…).
• Không dùng chung các vật dụng cá nhân với người bị viêm xoang như khăn tắm, khăn mặt, khẩu trang,…
• Thường xuyên luyện tập thể dục thể thao để tăng cường sức đề kháng, nâng cao sức khỏe, giúp cơ thể chống lại bệnh tật một cách tốt nhất.
• Xây dựng chế độ dinh dưỡng hợp lý. Nên ăn các loại thực phẩm giàu omega-3 và vitamin C như: cá hồi, cá mòi, cá nục, cà rốt, bưởi, ớt chuông, cóc,…
• Hạn chế hút thuốc, uống rượu bia, dùng các chất kích thích hoặc ăn các thực phẩm không lành mạnh.
• Không dùng các loại dung dịch nhỏ mũi, thuốc xịt mũi khi chưa hỏi ý kiến bác sĩ.
• Trường hợp bị nghẹt mũi khi đi bơi phải dùng dung dịch nước muối hoặc nước muối sinh lý để làm sạch mũi.
• Khi mắc các bệnh về đường hô hấp phải điều trị càng sớm càng tốt, tránh để bệnh kéo dài có thể dẫn đến viêm xoang.
• Khi nghi ngờ bị viêm xoang, người bệnh nên đến các cơ sở y tế hoặc bệnh viện để được kiểm tra và điều trị kịp thời nếu chẳng may mắc phải.

Trên đây là những thông tin cần thiết về bệnh viêm xoang mà bạn đọc nên nắm rõ để có thể chủ động được trong cách điều trị và phòng ngừa. Chúc bạn luôn mạnh khỏe!