Viêm xoang bướm là gì? Dấu hiệu, Chẩn đoán, Điều trị

Viêm xoang bướm là một loại viêm xoang phổ biến. Bệnh lý này có thể gây ra nhiều biến chứng nguy hiểm đến tính mạng nếu không được điều trị kịp thời và dứt điểm.

Viêm xoang bướm là gì?

Xoang bướm nằm sâu dưới phần nền của sọ, tại vị trí gắn liền với xoang tĩnh mạch hang và tuyến yên, giữa xương cánh 2 bên mũi và được phân tách bởi một vách ngăn mỏng. Xoang này cùng với các xoang khác có chức năng chính là lưu thông không khí và dẫn lưu dịch qua các lỗ thông. Thuộc nhóm xoang sàng sau, xoang bướm có 5 thành, bao gồm:

• Thành trên tương ứng với tầng giữa và tầng trước của đáy sọ, tiếp giáp với tuyến yên và vùng dưới đồi của não (liên quan đến nhận thức cảm tính và khả năng điều chỉnh chức năng vận động)
• Thành dưới là phần trần của vòm họng, hướng xuống thực quản và thanh quản
• Thành trước (thành mũi) tạo nên phần sau của vòm họng, có lỗ thông xoang bướm
• Thành sau tiếp giáp với đáy sọ (liên quan tới xoang tĩnh mạch chẩm ngang)
• Thành ngoài là phần sau của hốc mắt

Viêm xoang bướm là tình trạng xuất hiện viêm nhiễm, phù nề, dịch mủ tại xoang bướm. Vì là xoang nằm sâu bên trong tại vị trí gắn liền ổ mắt và các dây thần kinh nên nếu không được điều trị kịp thời, hiệu quả, bệnh lý này có thể gây ra hàng loạt biến chứng nghiêm trọng như:

• Sốt cao kèm những cơn co giật liên tục
• Viêm xoang mạn tính
• Ảnh hưởng hộp sọ, xương bị bào mòn
• Nhiễm trùng ổ mắt (chiếm khoảng 85% trường hợp), suy giảm thị lực, thậm chí mù lòa
• Nhãn cầu lồi ra, cử động mắt khó khăn, có gai mắt nề
• Biến dạng vách ngăn mũi

Nguyên nhân gây bệnh viêm xoang bướm

Theo các chuyên gia, nguyên nhân chủ yếu của bệnh viêm xoang bướm là do lỗ thông xoang bị tắc gây ra tình trạng viêm cấp và mạn tính. Bên cạnh đó, một số tác nhân phổ biến sau đây cũng góp phần hình thành bệnh lý này:

• Môi trường ô nhiễm làm cơ thể bị nhiễm nấm, nhiễm khuẩn. Khi chúng ta hít vào, các loại nấm và vi khuẩn sẽ tận dụng thời cơ bám vào các xoang (trong đó có hốc xoang mũi) để phát triển thành bệnh.
• Cấu trúc mũi: Nếu cấu trúc mũi không hoàn thiện hoặc không phù hợp thì nó không thể bảo vệ được khoang mũi. Yếu tố này tạo điều kiện cho vi khuẩn tấn công làm nhiễm trùng xoang đồng thời khiến khả năng tiết dịch của xoang yếu đi đáng kể.
• Vẹo vách ngăn mũi: Sau khi bị tai nạn hoặc phẫu thuật, lỗ thông xoang bị tác động, dẫn đến tình trạng kén hơi vách ngăn mũi, kén hơi cuốn mũi giữa và cuốn mũi trên hoặc vẹo vách ngăn mũi.
• Biến chứng của bệnh: Viêm xoang bướm còn chịu ảnh hưởng bởi biến chứng của các bệnh lý khác liên quan đến hệ hô hấp như: viêm amidan, viêm mũi dị ứng, viêm vận mạch, polyp mũi…
• Mắc một số bệnh khác (xơ nang, tiểu đường, trào ngược dạ dày – thực quản, hội chứng Kartagener, rối loạn miễn dịch thông thường (giảm IgA, IgG và những immunoglobulin khác)
• Khối u ở vòm họng

Các triệu chứng của viêm xoang bướm

Nhìn chung, bệnh viêm xoang bướm có nhiều biểu hiện tương tự các bệnh viêm xoang khác như viêm xoang trán, viêm xoang mũi, viêm xoang hàm… nên khá khó phân biệt. Tuy nhiên, nếu tinh ý, bạn có thể dễ dàng nhận biết bệnh lý này thông qua các triệu chứng sau:

Viêm xoang bướm cấp tính

Ở giai đoạn này, người bệnh sẽ bị sốt, cảm cúm, hắt hơi, sổ mũi, nghẹt mũi… trong khoảng từ 5 – 6 ngày. Thời gian đầu, dịch nhầy tại mũi có màu trong suốt. Tuy nhiên, khi bệnh kéo dài, dịch mũi chuyển sang màu trắng đục hoặc vàng xanh. Hiện tượng này xuất hiện do các vi khuẩn trú ngụ ở các hốc xoang lâu ngày gây viêm nhiễm, từ đó tạo thành mủ trôi ra ngoài cùng với dịch mũi.

Vì những triệu chứng ban đầu kể trên chỉ ở mức độ nhẹ và khá phổ biến nên người bệnh thường chủ quan, thờ ơ hoặc nhầm lẫn với các bệnh lý liên quan khác, khiến bệnh tình trở nặng theo thời gian, chuyển thành viêm xoang bướm mạn tính với nhiều biến chứng nguy hiểm.

Viêm xoang bướm mạn tính

Khi viêm xoang bướm trở nên nghiêm trọng hơn, bệnh nhân sẽ cảm nhận được sự bất thường về mặt sức khỏe qua các triệu chứng sau:

Sốt cao liên tục

Khi viêm xoang bướm bước vào giai đoạn nặng, người bệnh sẽ bị sốt cao không ổn định, thường dao động trong khoảng 38 – 40 độ C. Một số triệu chứng đi kèm khi bệnh nhân bị sốt bao gồm run rẩy, ho khan, chảy nước mũi, nóng hoặc lạnh thất thường…

Đau đầu liên tục

Những cơn đau liên tục tại phần hốc mắt hoặc đỉnh đầu là biểu hiện rõ ràng nhất của bệnh lý ở giai đoạn này. Khi xoang bị viêm nhiễm, người bệnh phải đối mặt với nguy cơ đau nhức vùng mặt bởi xoang bướm nằm gần dây thần kinh sọ. Do đó, bạn có thể cảm thấy đau nhức liên tục với mức độ tăng dần tại đỉnh đầu, một bên trán rồi sau đó lan rộng ra thái dương và sau gáy.

Hơi thở có mùi hôi khó chịu

Trong một thời gian dài, mủ và dịch mũi ứ đọng tại các xoang quá nhiều có khả năng chảy thẳng xuống họng (do các bộ phận này thông với nhau). Vì vậy, người bệnh luôn cảm thấy cổ họng có đờm nên rất muốn ho, khạc nhổ nhằm tống dịch ra ngoài.

Tuy nhiên, dịch và vi khuẩn tấn công vào họng sẽ kết hợp với những vết thương có sẵn ở họng (do bệnh nhân ho khạc quá nhiều) để hình thành nhiều vị trí sưng viêm mới. Do đó, bệnh lý này có thể gây viêm amidan, viêm thanh quản, viêm họng cấp tính… đồng thời khiến hơi thở có mùi khó chịu.

Khứu giác và thị lực suy giảm

Nếu người bệnh bị sổ mũi, nghẹt mũi, đau nhức mũi kéo dài, chức năng của khứu giác sẽ suy giảm rõ rệt, thậm chí bị điếc mũi tạm thời. Vì các dây thần kinh khứu giác nằm khá gần xoang bướm nên chúng cũng ít nhiều chịu tác động tiêu cực. Bên cạnh đó, tương tự khứu giác, thị lực của bệnh nhân viêm xoang bướm mạn tính cũng trở nên suy yếu. Điều này có thể dẫn đến tật nhìn đôi, thậm chí mù lòa.

Ngoài các biểu hiện cấp tính và mạn tính cụ thể trên, bạn cũng có thể gặp phải một số biểu hiện khác như:

• Đau răng hàm trên
• Mắt mờ, chán ăn, stress quá độ
• Mất ngủ, lười vận động, ngại suy nghĩ, suy nhược thần kinh
• Viêm tai giữa
• Viêm họng cấp và mạn tính, nhiều lần tái phát
• Khàn tiếng, mất tiếng, viêm thanh quản mạn tính

Khi đã nắm rõ và ghi nhớ những triệu chứng điển hình của viêm xoang bướm, bạn có thể phát hiện bệnh sớm, từ đó chủ động điều trị kịp thời, hiệu quả.

Hướng điều trị bệnh viêm xoang bướm 

Nhờ vào sự phát triển vượt bậc của ngành y học hiện đại, tùy theo mức độ bệnh lý, viêm xoang bướm được điều trị bằng nhiều cách thức khác nhau, chủ yếu thuộc 2 phương pháp chính, bao gồm:

1. Phương pháp Tây y

Trước khi xây dựng phác đồ điều trị, bác sĩ sẽ khám lâm sàng và chỉ định bệnh nhân thực hiện một số xét nghiệm tùy từng giai đoạn như sau:

• Nội soi hốc mũi nhằm đánh giá tình trạng bên trong hốc mũi, khe giữa, niêm mạc trên, các lỗ thông khe, cuốn mũi trên và cuốn mũi dưới.
• Chụp CT hoặc MRI để quan sát và kiểm tra xoang mũi.
• Xét nghiệm vi sinh xoang và mũi nhằm xem xét sự phát triển của vi khuẩn.
• Xét nghiệm dị ứng trong trường hợp bệnh lý xuất hiện một số tác nhân gây dị ứng. Bác sĩ sẽ kiểm tra da, vùng mũi để xác định nguyên nhân gây dị ứng và viêm xoang.
• Siêu âm mũi để theo dõi quá trình thông khí của mũi.

Sau khi kết thúc chẩn đoán, dựa vào các bệnh phẩm thu được, bác sĩ sẽ lựa chọn một trong 2 cách điều trị viêm xoang bướm phổ biến dưới đây:

Dùng thuốc:

Đối với trường hợp bệnh nhẹ, bác sĩ sẽ kê toa chỉ định người bệnh sử dụng những loại thuốc sau:

• Thuốc kháng sinh: Amoxicillin, Doxycyclin, Histamin, Penicillin, Cephalosporin (thế hệ 2, 3, 4), nhóm Macrolid (Azithromycin, Erythromycin)…
• Thuốc hạ sốt, giảm đau: Chlorpheniramin, Paracetamol…
• Thuốc thông mũi, chống nghẹt mũi: Pseudoephedrin, Phenylpropanolamin…
• Thuốc Corticoid dạng uống hoặc xịt: Budesonide, Beclomethasone Dipropionate, Fluticasone Propionate, Triamcinolone Acetonide…
• Thuốc co mạch: Epinephrine, Phenylephrine, Pseudoephedrine,…
• Thuốc chống dị ứng: Acrivastine, Fexofenadine
• Thuốc kháng viêm

Tùy vào cơ địa và mức độ bệnh lý của từng bệnh nhân, bác sĩ sẽ chỉ định các loại thuốc với liều lượng cụ thể. Thuốc có thể được thay đổi trong suốt quá trình điều trị nhằm phù hợp với diễn biến bệnh. Nếu gặp phải bất kỳ phản ứng bất thường nào khi sử dụng thuốc, người bệnh nên liên hệ ngay với bác sĩ để được can thiệp đúng cách và kịp thời.

Việc sử dụng thuốc chữa bệnh viêm xoang bướm có ưu điểm là nhanh chóng, hiệu quả và tiện lợi. Tuy nhiên, bệnh nhân không được tự ý dùng thuốc mà phải tuyệt đối tuân theo sự hướng dẫn của bác sĩ. 

Phẫu thuật

Phẫu thuật là biện pháp cuối cùng được áp dụng khi việc điều trị nội khoa (dùng thuốc) không mang lại kết quả như mong đợi. Một ca phẫu thuật mở hốc xương bướm thường diễn ra trong vòng 2 giờ. Phẫu thuật này giúp trực tiếp loại bỏ viêm nhiễm đồng thời nhanh chóng chặn đứng các triệu chứng của bệnh. Tuy nhiên, khi thực hiện phương pháp này, bệnh nhân phải đối diện với nguy cơ nhờn thuốc, sốc thuốc (đặc biệt là khi sử dụng kháng sinh).

Bên cạnh đó, phương pháp này còn đòi hỏi bác sĩ có trình độ chuyên môn cao, giàu kinh nghiệm, thiết bị, máy móc tân tiến, hiện đại cùng mức chi phí đắt đỏ. Vì vậy, người bệnh cần tìm đến những phòng khám/bệnh viện uy tín nếu quyết định tiến hành phẫu thuật. Ngoài ra, để nhanh chóng khỏi bệnh, bạn cần tuyệt đối tuân thủ sự hướng dẫn của các bác sĩ trong suốt quá trình điều trị đồng thời kết hợp ăn uống, nghỉ ngơi khoa học, hợp lý.

2. Phương pháp Đông y

Theo quan niệm Đông y, nguyên nhân của bệnh viêm xoang bướm chính là sự rối loạn trong hoạt động của gan thận: gan hỏa gây phế nhiệt, thận âm hư, từ đó làm hỏa vượng, mất cân bằng âm dương, dẫn đến độc tích tụ hao chính khí, kéo theo hệ miễn dịch suy yếu, tạo cơ hội thuận lợi cho ngoại tà xâm nhập cơ thể.

Dựa trên căn nguyên sâu xa của bệnh lý này, các thầy thuốc Đông y thường kết hợp nhiều thảo dược quý trong các bài thuốc khác nhau để ổn định hoạt động của gan thận, cân bằng âm dương, giúp chính khí vững, hỏa vị yên, đẩy lùi tà khí và nâng cao sức đề kháng.

Điều này giúp quá trình chữa bệnh bằng Đông y vừa mang lại hiệu quả bền vững vừa ngăn chặn tối đa nguy cơ tái phát của bệnh. Tuy nhiên, nếu muốn điều trị dứt điểm, người bệnh cần kiên trì theo đuổi phương pháp này trong thời gian lâu dài.

Một số biện pháp phòng tránh viêm xoang bướm 

Viêm xoang bướm là một bệnh lý thường gặp, khó đoán và có thể gây nguy hiểm trực tiếp đến tính mạng người bệnh khi bước vào giai đoạn mạn tính. Vì vậy, chúng ta cần chăm sóc sức khỏe thật tốt nhằm phòng ngừa, ngăn chặn bệnh lý này tái phát thông qua những mẹo sau:

• Vệ sinh họng và mũi xoang với nước muối sinh lý hàng ngày để ngăn ngừa sự xâm nhập của virus, vi khuẩn
• Tránh xa các tác nhân gây dị ứng như thời tiết, phấn hoa, lông động vật, ô nhiễm, khói bụi…
• Luôn luôn đeo khẩu trang khi ra ngoài hoặc dọn dẹp nhà cửa
• Không tiếp xúc trực tiếp với những bệnh nhân mắc các bệnh về đường hô hấp
• Giữ ấm đường thở, đặc biệt là khu vực tai – mũi – họng
• Hạn chế sử dụng điều hòa đồng thời không để quạt điện hướng thẳng vào mặt
• Tập thể dục điều độ để tăng cường sức khỏe
• Uống đủ nước (1,5 – 2 lít/ngày) nhằm làm loãng dịch nhầy và duy trì độ ẩm của niêm mạc
• Xây dựng chế độ ăn uống khoa học với những loại thực phẩm giàu dinh dưỡng như thịt cá, rau xanh, trái cây đồng thời hạn chế thức ăn cay nóng, chứa nhiều dầu mỡ, trứng gà, sữa và các sản phẩm từ sữa hoặc các loại thực phẩm chứa chất kích thích
• Thường xuyên kiểm tra sức khỏe định kỳ để phát hiện bệnh sớm và chữa bệnh hiệu
• Khi mắc các bệnh về đường hô hấp như nghẹt mũi, hen suyễn, viêm mũi dị ứng… bạn cần điều trị kịp thời theo sự hướng dẫn của bác sĩ để tránh các biến chứng nguy hiểm

Hy vọng bài viết đã cung cấp cho độc giả một số thông tin cô đọng, hữu ích về bệnh viêm xoang bướm. Nếu tuân thủ phác đồ điều trị của bác sĩ đồng thời thực hiện đầy đủ các lưu ý trên, bạn hoàn toàn có thể điều trị dứt điểm bệnh lý này.