Viêm đại tràng co thắt: Biểu hiện và phương pháp điều trị

Viêm đại tràng co thắt là bệnh lý lành tính thường gặp, tuy không đe dọa đến tính mạng nhưng lại gây ra các triệu chứng khó chịu, thường xuyên xuất hiện ảnh hưởng nghiêm trọng đến chất lượng cuộc sống của người bệnh. Nếu người bệnh chủ quan trước các dấu hiệu bất thường, không sớm thăm khám và điều trị, có thể gây ra các biến chứng nguy hiểm, đặc biệt là ung thư đại tràng.

Tìm hiểu về viêm đại tràng co thắt

Viêm đại tràng co thắt còn gọi là bệnh đại tràng cơ năng, viêm đại tràng mãn tính, hay hội chứng ruột kích thích. Viêm đại tràng co thắt là bệnh đại tràng nhưng thuộc bệnh lý đặc biệt của đại tràng. Viêm đại tràng gây nên rối loạn chức năng đại tràng nhưng sẽ không làm tổn thương đến những thực thể đại tràng dẫn đến những rối loạn như rối loạn khả năng co bóp đại tràng, rối loạn tính chất phân,…Hiện nay, số người bị viêm đại tràng có tỉ lệ khá cao trong số tỉ lệ người bị các bệnh về tiêu hóa.

Viêm đại tràng co thắt biểu hiện chủ yếu qua các triệu chứng của đại tràng, là tình trạng rối loạn chức năng ruột tái đi tái lại nhiều lần, thế nhưng lại không thể tìm thấy các tổn thương ở ruột. Bệnh đặc trưng bởi 3 cơ chế chính là:

• Thay đổi tính chịu đựng của ruột đồng thời cũng giảm khả năng chịu áp lực ở một số đoạn ruột với khối thức ăn
• Chức năng ống tiêu hóa trở nên bất thường về cảm thụ, lúc này nội tạng dễ bị kích thích, ống tiêu hóa nhạy cảm hơn
• Tăng hoạt động của nhu động ruột gây tiêu chảy hoặc giảm nhu động ruột gây táo bón, vận động của ruột bị rối loạn. 

Đối tượng có nguy cơ mắc viêm đại tràng co thắt

Theo một số tài liệu nghiên cứu, qua khảo sát người ta phát hiện rằng, có đến 20% dân số thế giới mắc bệnh đại tràng cơ năng. Riêng ở nước ta, có khoảng 30 – 40% người bệnh thăm khám ở chuyên khoa tiêu hóa gặp phải tình trạng này. Các đối tượng có nguy cơ mắc viêm đại tràng co thắt thường là nữ giới, người lớn tuổi, cụ thể:

• Độ tuổi: Nhóm tuổi từ dưới 50 tuổi thường sẽ có nguy cơ bị bệnh đại tràng cơ năng cao nhất 
• Giới tính: Nghiên cứu cho thấy, phụ nữ có nguy cơ bị viêm đại tràng co thắt cao hơn so với nam giới. Nguyên nhân được cho là vì nội tiết tố thay đổi cùng với việc áp dụng liệu pháp estrogen
• Người có chế độ ăn uống không khoa học: Chế độ ăn uống không cân đối và lành mạnh sẽ dễ dẫn đến tình trạng đầy hơi, đi ngoài và đặc biệt sẽ khiến tiêu hóa hỗn loạn, khiến cho nguy cơ mắc bệnh viêm đại tràng co thắt càng tăng
• Người thường xuyên phải chịu những căng thẳng, lo âu: Những người phải chịu nhiều áp lực trong công việc, thường xuyên thức khuya, người bị stress, tâm lý luôn trong trạng thái căng thẳng, người trầm cảm cũng là những nhóm người dễ mắc viêm đại tràng co thắt

Dấu hiệu nhận biết 

Đại tràng cơ năng là bệnh dễ xảy ra ở các đối tượng như người rối loạn thần kinh chức năng, hay bị stress, lo lắng, căng thẳng, ám ảnh, trầm cảm, chế độ sinh hoạt thiếu khoa học, thường xuyên sử dụng rượu bia chất kích thích… Khi mắc căn bệnh này, người bệnh sẽ dễ nhầm lẫn với một số bệnh về đường tiêu hóa khác. Tuy nhiên, bệnh cũng có những triệu chứng đặc trưng để phân biệt là đau bụng hoặc khó chịu ở bụng kéo dài khoảng 12 tuần hay thậm chí trong 12 tháng trước đó, đau có thể liên tục hoặc ngắt quãng.

 Thường kèm theo:

• Thay đổi số lần đi đại tiện
• Thay đổi hình dạng khuôn phân
• Giảm đi đau bụng sau khi đi đại tiện. 

Ngoài ra cũng có thể xuất hiện các triệu chứng như:

• Rối loạn đại tiện, phân không bình thường khi lỏng, khi nhão
• Số lần đại tiện không bình thường
• Chướng bụng, đầy hơi, cảm giác nặng tức
• Phân nhầy mũi, không có máu
• Đi đại tiện lúc phải rặn nhiều lúc phải chạy vội vào nhà vệ sinh.

Các triệu chứng của bệnh đại tràng cơ năng luôn thay đổi theo thời gian và phụ thuộc chủ yếu vào chế độ ăn uống của người bệnh. Đặc biệt, khi người bệnh sử dụng các loại đồ ăn thức uống không phù hợp các triệu chứng này thường xảy ra ngay lập tức. Bên cạnh đó, tùy vào thể trạng của mỗi người mà các triệu chứng bệnh là không giống nhau, nếu tình trạng bệnh kéo dài, có thể xuất hiện thêm các triệu chứng như mất ngủ, rối loạn tâm lý…

Phân biệt viêm đại tràng và viêm đại tràng co thắt 

Vì viêm đại tràng co thắt là một bệnh lý đặc biệt của viêm đại tràng nên triệu chứng của cả hai bệnh sẽ tương đối giống nhau, tuy nhiên, viêm đại tràng co thắt sẽ có những biểu hiện nặng hơn và có thể kèm theo một số triệu chứng khác như:

• Các triệu chứng khác biệt: Đối với người bị viêm đại tràng thì các triệu chứng của bệnh thường sẽ chỉ là những triệu chứng liên quan đến đường tiêu hóa. Trong khi đó, nếu bạn bị viêm đại tràng co thắt thì các triệu chứng mà bệnh biểu hiện không chỉ liên quan đến hệ tiêu hóa mà còn xuất hiện những triệu chứng như đau đầu, mất ngủ, chóng mặt, căn thẳng, hồi hộp, nhịp tim đập nhanh hơn bình thường,..
• Những vấn đề liên quan đến thần kinh: Nếu bạn chỉ bị viêm đại tràng thì bệnh sẽ không ảnh hưởng đến hệ thần kinh, người bị viêm đại tràng co thắt thì ngược lại, người bệnh sẽ hay cảm thấy lo lắng, căng thẳng và những vấn đề này có thể sẽ khiến bệnh ngày càng trầm trọng thêm
• Đau bụng: Không giống như viêm đại tràng khi mà những cơn đau bụng chỉ là những cơn đau âm ỉ và đau ở một chỗ cố định thì người bị viêm đại tràng co thắt lại thường sẽ phải chịu những cơn đau bụng dữ dội, quặn đau, đau âm ỉ khiến người bệnh cực kỳ khổ sở
• Đại tiện: Người bị viêm đại tràng co thắt sẽ gặp nhiều vấn đề liên quan dẫn đến đại tiện khó khăn, thậm chí có thể dẫn đến đại tiện ra máu

Nguyên nhân gây viêm đại tràng co thắt

Bệnh viêm đại tràng co thắt hiện chưa xác định rõ nguyên nhân gây ra, tuy nhiên vẫn có một số yếu tố được công nhận như nguyên nhân gây ra bệnh như sau:

• Chế độ ăn uống không khoa học: Ăn uống không điều độ được cho là một trong những nguyên nhân dẫn đến viêm đại tràng co thắt. Khi ăn quá nhiều thức ăn khó tiêu, thức ăn chứa nhiều dầu mỡ, thức ăn kém vệ sinh, đồ sống hoặc uống nhiều rượu bia, đồ uống có gas, đồ ăn chiên xào,…, hay những thói quen ăn uống không tốt như ăn quá nhanh, bỏ bữa cũng có thể là những nguyên nhân dẫn đến viêm dạ dày co thắt
• Nội tiết tố thay đổi: Nghiên cứu cho thấy có tới 70% trong số những người bị viêm đại tràng co thắt là phụ nữ. Điều này chứng minh thay đổi nội tiết tố là một trong những nguyên nhân dẫn đến viêm đại tràng co thắt
• Hàm lượng serotonin trong máu tăng: Serotonin là một chất dẫn truyền thần kinh, được hình thành trong ruột và có ảnh hưởng đến dây thần kinh ở đường tiêu hóa. Khi cơ thể sản sinh ra quá nhiều serotonin có thể làm cho các hoạt động ở tế bào thần kinh tăng quá mức cũng có thể là nguyên nhân dẫn đến viêm đại tràng co thắt
• Vấn đề thần kinh, tâm lý: Những bệnh có liên quan đến vấn đề tâm lý thường sẽ ảnh hưởng đến dây thần kinh ở ống tiêu hóa. Kết quả có thể làm bụng trở nên căng tức, gây khó chịu. Nghiên cứu cho thấy căng thẳng, lo âu thường xuyên có thể là một trong những nguyên nhân hàng đầu dẫn đến viêm đại tràng co thắt.

 Chẩn đoán viêm đại tràng co thắt

Khi có các triệu chứng bất thường, người bệnh nên sớm thăm khám để được chẩn đoán chính xác tình trạng bệnh. Để xác định xem bạn có mắc viêm đại tràng co thắt không, có thể thực hiện một số xét nghiệm như:

• Xét nghiệm phân, cấy phân để tìm vi khuẩn
• Xét nghiệm máu
• Xét nghiệm mô bệnh học đại tràng
• Chụp X.Q khung đại tràng
• Nội soi đại tràng

Cần sớm thăm khám để xác định tình trạng bệnh đặc biệt là khi các triệu chứng của bệnh trở nên để xem bệnh có biến chứng không. Mặc dù đây là bệnh lý lành tính nhưng nếu các triệu chứng bệnh kéo dài, có thể gây ra các biến chứng nguy hiểm. Các triệu chứng nghiêm trọng cần sớm điều trị gồm:

• Thiếu máu
• Chán ăn, sụt cân
• Đại tiện phân có nhầy máu
• Phân nhỏ dẹt thường xuyên
• Gia đình có người bị ung thư đại tràng
• Sốt, khi xét nghiệm máu thấy có tăng bạch cầu, tăng tốc độ máu

Viêm đại tràng co thắt đi ngoài dễ nhầm lẫn với các bệnh lý về tiêu hóa như thiếu men lactase, dị ứng thức ăn, u lympho ruột, ung thư đại tràng – trực tràng, viêm loét đại – trực tràng chảy máu, nhiễm trùng đường ruột, suy giảm miễn dịch, viêm đại tràng vi thể… Trong khi đó, viêm đại tràng co thắt táo bón, đau bụng dễ nhầm lẫn với các bệnh lý như viêm túi mật, sỏi mật, u tụy, ngộ độc chì, bệnh to giãn đại tràng, u đại tràng, rối loạn chuyển hóa porphyrin, thoát vị…

Biện pháp điều trị viêm đại tràng co thắt

Để điều trị viêm đại tràng co thắt, người bệnh cần sớm thăm khám chuyên khoa tiêu hóa khi có các dấu hiệu của bệnh để sớm được chẩn đoán và có phác đồ điều trị phù hợp. Khi đã xác định bản thân mắc căn bệnh này, bên cạnh việc điều trị theo chỉ định của bác sĩ, cần hỗ trợ và thúc đẩy quá trình điều trị bằng cách:

Thay đổi chế độ ăn uống

Chế độ ăn uống luôn là một yếu tố quan trọng để giúp chúng ta có thể sống khỏe mỗi ngày. Đối với người bị viêm đại tràng co thắt khi mà vấn đề gặp phải là vấn đề tiêu hóa thì chế độ ăn uống khoa học và đúng cách càng có vai trò quan trọng hơn cả. Người bệnh cần bổ sung vào khẩu phần ăn của mình những thực phẩm giúp nhuận tràng và dễ tiêu hóa để giúp hệ tiêu hóa tiêu hóa tốt thức ăn và không gây táo bón mà vẫn đảm bảo được lượng chất dinh dưỡng cần thiết cho cơ thể như những thực phẩm sau:

• Bột yến mạch: Vừa giúp tiêu hóa tốt lại vừa cung cấp dinh dưỡng nhanh chóng. Đây là một thực phẩm rất tốt giúp bạn ngăn ngừa tình trạng đầy hơi và chướng bụng
• Uống nhiều nước: uống khoảng 2 đến 2,5 lít nước mỗi ngày, có thể uống nước trong hoặc nước trái cây nhưng không nên uống nước có gas
• Thực phẩm tốt cho đường ruột: Sữa chua hay thực phẩm chứa nhiều probiotic là những loại thực phẩm giúp tăng cường lợi khuẩn nên rất tốt cho đường ruột
• Chế độ ăn uống không có lactose từ thịt, cá, trứng và sữa: Trên thực tế có khoảng 65% dân số thế giới không tiêu hóa được đường lactose, đây là một trong những nguyên nhân dẫn đến đầy hơi, đau dạ dày và tiêu chảy. Vì vậy mà đường lactose là đặc biệt kiêng kị đối với người bị viêm dạ dày co thắt. Những thực phẩm có thể sử dụng cho chế độ ăn không có đường lactose gồm: thịt bò, thịt cừu, thịt lợn, thịt dê, thịt gà, thịt vịt, thịt ngỗng, thịt gà tây, cá ngừ, cá hồi, cá thu, cá cơm, tôm hùm, nghêu…

Bên cạnh những thực phẩm cần bổ sung thì người bệnh cũng cần tránh những thực phẩm sau đây:

• Thức uống có hại: Những thực uống có cồn, chất kích thích như rượu, bia, cà phê, ca cao và nước có gas điều nên tránh vì chúng sẽ khiến tình trạng co thắt ở ruột trở nên nặng hơn
• Thực phẩm khó tiêu hóa: Cần tránh những thực phẩm gây khó tiêu như cần tây, hành tây, đậu, cà rốt, nho khô,…vì những thực phẩm này có thể làm tăng chứng đầy hơi, ngoài ra còn có thể khiến bạn bị táo bón, ảnh hưởng đến tiêu hóa. Bên cạnh đó bạn cũng không nên ăn những thực phẩm đã qua chế biến sẵn, đồ ăn nhanh vì chúng thường là những thực phẩm nhiều dầu mỡ, có thể không đảm bảo vệ sinh. Ngoài ra người bệnh cũng cần tránh những thức ăn chua và cay vì nó ảnh hưởng rất lớn đến tiêu hóa.

Giảm căng thẳng, stress, thư thái tinh thần

• Giúp cơ thể được thư giảng bằng cách ngồi thiền hay tập yoga
• Hít thở sâu
• Massage bụng
• Tập những bài thể dục nhẹ nhàng

Điều trị bằng thuốc

• Thuốc dành cho bệnh co thắt dạ dày: có thể làm giảm tình trạng đau bụng, giúp người bệnh thỏa mái hơn và giảm đau ở vùng bụng
• Thuốc giúp nhuận tràng, hỗ trợ tiêu hóa: giúp giảm tình trạng táo bón và hỗ trợ đường ruột hoạt động tốt hơn
• Thuốc điều trị tiêu chảy: giúp hoạt động co bóp của cơ ruột chậm lại
• Thuốc hỗ trợ thần kinh: giúp giảm căng thẳng và lo âu nhờ vậy mà có thể giảm đau bụng, thư thái tinh thần

Trên đây là một số thông tin về bệnh viêm đại tràng co thắt, nguyên nhân cũng như các triệu chứng bệnh thường gặp và cách điều trị. Mặc dù là bệnh lý lành tính, tuy nhiên, bạn cũng không nên chủ quan để bệnh kéo dài, nếu có các triệu chứng của bệnh, cần sớm thăm khám bác sĩ để được chẩn đoán và có biện pháp điều trị phù hợp.