Viêm da tiếp xúc dị ứng ở mặt: Cách xử lý và phòng ngừa

Viêm da tiếp xúc dị ứng ở mặt thường khởi phát sau khi tiếp xúc với các tác nhân gây kích ứng, dị ứng. Các triệu chứng điển hình của bệnh lý thương gây ngứa ngáy, phát ban, đau rát, nổi mụn nước trên vùng da bị tổn thương. Hầu hết các trường hợp bị viêm da tiếp xúc dị ứng ở mặt đáp ứng tốt biện pháp điều trị và chăm sóc đúng cách.

Viêm da tiếp xúc dị ứng ở mặt là gì?

Viêm da dị tiếp xúc dị ứng ở mặt là một trong các bệnh lý da liễu thường gặp. Các triệu chứng của bệnh khởi phát khi vùng da mặt tiếp xúc trực tiếp với dị nguyên gây dị ứng, từ đó kích thích phản ứng quá phát ở hệ miễn dịch, giải phóng histamin và các chất trung gian gây dị ứng. Lúc này ở vùng da mặt tiếp xúc sẽ khởi phát các triệu chứng.

Khi mới xuất hiện tổn thương da tập trung ở vùng mặt (khu vực tiếp xúc dị nguyên). Tuy nhiên, tổn thương có xu hướng lan rộng sang các khu vực da lân cận do bị kích thích phản ứng toàn thân, điển hình như dị ứng thực phẩm, tác dụng phụ của thuốc điều trị.

Ngoài ra, da mặt thường mỏng, dễ bị tổn thương, kích ứng và tần suất tiếp xúc với các tác nhân gây kích ứng cao nên sẽ dễ gây viêm da tiếp xúc dị ứng.

Hầu hết các trường hợp bị viêm da tiếp xúc dị ứng ở mặt sẽ có mức độ nhẹ hơn ở chân và tay. Nếu chủ động điều trị và chăm sóc đúng cách sẽ hạn chế tổn thương lan rộng, kiểm soát các triệu chứng nhanh chóng cũng như phòng ngừa tái phát hiệu quả.

Dấu hiệu bệnh viêm da tiếp xúc dị ứng ở mặt

Tổn thương da do viêm da tiếp xúc dị ứng ở mặt gây ra thường xuất hiện sau vài giờ khi tiếp xúc trực tiếp với các tác nhân gây kích ứng.

Thông thường, các triệu chứng của bệnh lý thường tập trung ở phạm vi vùng da tiếp xúc. Tuy nhiên, trong một vài trường hợp, tổn thương da do viêm da tiếp xúc dị ứng ở mặt có thể lan rộng đến khu vực da lân cận.

Dưới đây là một số triệu chứng lâm sàng của bệnh viêm da tiếp xúc dị ứng ở mặt:

• Vùng da mặt nổi mẩn, phát ban có màu có màu đỏ hoặc hồng nhạt
• Trên vùng da bị tôn thương xuất hiện các mụn nước có thể gây rỉ dịch, có xu hướng đóng vảy tiết sau khi khô lại
• Người bệnh sẽ cảm thấy ngứa ngáy, nóng rát da, khó chịu
• Sau khi mụn nước biến mất, vùng da đóng vảy tiết sẽ bị khô lại, nứt nẻ và bong tróc
• Một vài trường hợp người bệnh có thể bị sưng mí mắt và đỏ toàn mặt
• Với những trường hợp nghiêm trọng, khu vực da bị tổn thương có thể lan rộng đến cổ, tai, và da đầu

Theo các bác sĩ chuyên khoa, mức độ và hình thái tổn thương da do viêm da tiếp xúc dị ứng ở mặt còn tùy thuộc vào nguyên nhân, cơ địa và độ tuổi người bệnh. Do đó, một số trường hợp đặc biệt, người bệnh khởi phát một số biểu hiện không đề cập trong bài viết.

Nguyên nhân dẫn đến viêm da tiếp xúc dị ứng ở mặt

So với các biểu hiện viêm da tiếp xúc do kích ứng thì bệnh viêm da tiếp xúc dị ứng ở mặt ít phổ biến hơn. Đối với viêm da tiếp xúc kích ứng, các dị nguyên gây bệnh sẽ có xu hướng bào mòn lớp sừng ở da, dẫn đến lớp mang lipid bị tổn thương, khiến chức năng bảo vệ da bị suy giảm. Từ đó bùng phát các triệu chứng bệnh lý.

Tron khi đó, bệnh viêm da tiếp xúc dị ứng ở mặt gây bùng phát các triệu chứng lâm sàng bằng cách phản ứng hệ miễn dịch, giải phóng histamin và các chất trung gian gây dị ứng, từ đó hình thành tổn thương da.

Viêm da tiếp xúc dị ứng ở mặt thông thường khởi phát do tiếp xúc trực tiếp với các yếu tố gây dị ứng như:

• Côn trùng có nọc độc cắn hoặc tiếp xúc với mủ nhựa thực vật
• Sử dụng mỹ phẩm gây dị ứng da mặt (thường là những sản phẩm chứa chất bảo quản, hương liệu và dầu khoáng)
• Thuốc nhuộm tóc
• Tác dụng phụ của thuốc điều trị, nhất là thuốc kháng sinh, kháng histamin
• Các chất trong không khí như phấn hoa, mạt bụi, lông động vật, kim loại nặng,…
• Da mặt tiếp xúc dưới ánh nắng trong khoảng thời gian dài

Ngoài các tác nhân gây bệnh phổ biến trên, viêm da tiếp xúc dị ứng ở mặt cũng có thể khởi phát bởi các yếu tố rủi ro như:

• Người có cơ địa nhạy cảm, làn da khô và mỏng
• Tính chất công việc phải tiếp xúc với chất gây dị ứng cao như thợ tạo mẫu tóc, điều phối giao thông, người mẫu ảnh,…
• Trường hợp có tiền sử khởi phát viêm da tiết bã ở mặt, nổi mề đay, viêm da cơ địa hoặc

Viêm da tiếp xúc dị ứng ở mặt nguy hiểm không?

Đa phần các tổn thương da mặt do viêm da tiếp xúc dị ứng gây ra không ảnh hưởng nghiêm trọng đến sức khỏe tổng thể. Tuy nhiên, các biểu hiện của bệnh lý tác động trực tiếp đến ngoại hình làm ảnh hưởng đến chức năng thẩm mỹ cũng như tâm lý của người bệnh, khiến chất lượng cuộc sống suy giảm.

Người bệnh nếu chủ động, tích cực điều trị kết hợp với các biện pháp chăm sóc hợp lý sẽ kiểm soát tình trạng bệnh lý hiệu quả, đồng thời ngăn ngừa tái phát lâu dài. Tuy nhiên, với các trường hợp chủ quan, không tiến hành điều trị hoặc xử lý không đúng cách có thể khiến các triệu chứng trở nên nặng nề hơn, gây ra các biến chứng như:

Nhiễm trùng da: Hành động chà xát hoặc cào gãi mạnh giúp làm giảm cơn ngứa ngáy tạm thời có thể dấn đến tình trạng lở loét, chảy máu làm tăng nguy cơ nhiễm trùng da, nặng hơn có thể gây bội nhiễm, hoại tử. Trường hợp này có thể phát sinh biến chứng viêm da tiếp xúc bội nhiễm.

Gây thâm sẹo: Da mặt có tính chất mỏng và khá nhạy cảm. Do đó, nếu người bệnh không xử lý tổn thương đúng cách và nhanh chóng, có thể khiến da bị tổn thương nghiêm trọng và để lại thâm sẹo. Vết thâm sẹo xuất hiện trên mặt sẽ ảnh hưởng lớn đến chức năng thẩm mỹ cũng như tâm lý của người bệnh, nhất là đối tượng nữ.

Cách xử lý viêm da tiếp xúc dị ứng ở mặt

Viêm da tiếp xúc dị ứng ở mặt tuy không ảnh hưởng nghiêm trọng đến sức khỏe. Nhưng các triệu chứng ngứa ngáy, đỏ rát, nổi mụn nước không chỉ ảnh hưởng đến tâm lý, thẩm mỹ mà còn làm suy giảm chất lượng giấc ngủ bởi những cơn ngứa dai dẳng. Điều này khiến cơ thể trở nên suy nhược, từ đó tạo điều kiện cho các bệnh cơ hội tấn công.

Để kiểm soát các triệu chứng bệnh lý nhanh chóng, người bệnh cần áp dụng các biện pháp điều trị theo chỉ định của bác sĩ chuyên khoa, đồng thời kết hợp các mẹo chăm sóc tại nhà đúng cách.

1. Sử dụng thuốc Tây điều trị

Với các trường hợp các triệu chứng lâm sàng khởi phát đột ngột và có xu hướng lan rộng nhanh chóng. Lúc này bạn nên chủ động đến bệnh viện để được khám và chỉ định các loại thuốc khắc phục phù hợp.

Dưới đây là một số loại thuốc bác sĩ chuyên khoa thường sử dụng trong điều trị viêm da tiếp xúc dị ứng ở mặt:

Các loại thuốc bôi ngoài da chứa corticoid: Thuốc thường được chỉ định trong điều trị các bệnh lý về da liễu khác, trong đó có viêm da tiếp xúc. Với tác dụng giảm viêm, nóng rát và ngứa ngáy nhanh chóng tại vùng da bị ảnh hưởng nên thường được bác sĩ chỉ định trong các trường hợp bệnh có mức độ nặng.

Tuy nhiên, nhóm thuốc chứa corticoid có thể gây ra một số tác dụng phụ như: Nổi mụn trứng cá, teo da, mỏng da, dày sừng nang lông,…Do đó, người bệnh cần tuân thủ đúng chỉ định của bác sĩ về liều dùng và thời gian sử dụng thuốc.

Thuốc kháng histamine: Tổn thương do viêm da tiếp xúc dị ứng ở mặt thường gây đau rát, ngứa ngáy dữ dội. Để tránh tình trạng cào gãi gây viêm nhiễm và giảm ngứa ngáy, bác sĩ có thể kê một số loại thuốc kháng histamin cải thiện như Loratadin, Cetirizin, Chlorpheniramine,…

Công dụng chính của thuốc là ức chế histamin ở thụ thể H1 – chất trung gian kích thích phản ứng gây dị ứng. Từ đó, cải thiện các triệu chứng cơ năng của bệnh lý.

Nhóm thuốc uống chứa corticoid: Với các trường hợp bị viêm da tiếp xúc dị ứng ở mức độ nặng, có xu hướng tiến triển nghiêm trọng. Lúc này bác sĩ có thể sử dụng các loại thuốc corticoid dạng uống nhằm kiểm soát tổn thương hiệu quả. Các loại thuốc chứa corticoid tuy có tác dụng kiểm soát các triệu chứng bệnh lý nhanh chóng và hiệu quả.

Nhưng có thể phát sinh các tác dụng phụ không mong muốn như: Loãng xương, suy tuyến thượng thận, xuất huyết tiêu hóa, hội chứng Cushing,… Do đó, bác sĩ sẽ cân nhắc kỹ trước khi chỉ định nhóm thuốc điều trị này. Người cần đảm bảo nghiêm túc điều trị, dùng thuốc theo đúng hướng dẫn của bác sĩ chuyên khoa.

Thuốc kháng sinh: Các loại thuốc kháng sinh thường được chỉ định trong các trường hợp viêm da tiếp xúc dị ứng ở mặt nhiễm trùng do vi khuẩn. Tùy thuộc vào mức độ viêm nhiễm mà bác sĩ sẽ áp dụng liệu trình điều trị riêng, thông thường thuốc được sử dụng khoảng 5 – 15 ngày, nhằm tránh phát sinh tác dụng phụ, điển hình là tình trạng nhờn thuốc, kháng thuốc.

Các trường hợp viêm da tiếp xúc dị ứng ở mặt thường có mức độ nhẹ, đáp ứng tốt với các nhóm thuốc điều trị tại chỗ nên rất ít người bệnh phải kết hợp với thuốc chứa corticoid đường uống và kháng sinh.

2. Áp dụng các biện pháp chăm sóc tại nhà

Để cải thiện các triệu chứng ngứa ngáy, đau rát khó chịu, bên cạnh sử dụng thuốc điều trị theo chỉ định của bác sĩ chuyên môn. Người bệnh có thể áp dụng các biện pháp chăm sóc tại nhà như sau:

Tránh xa tác nhân gây kích ứng, dị ứng: Trong thời gian điều trị và sau điều trị, bạn nên tránh tiếp xúc với các tác nhân gây dị ứng như: Các sản phẩm chăm sóc da có chứa các thành phần gây dị ứng và dễ tổn thương da, thực phẩm có khả năng gây dị ứng, thuốc điều trị, các yếu tố (phấn hoa, mủ nhựa thực vật, mạt bụi, ánh nắng mặt trời,…)

Thường xuyên dưỡng ẩm cho da: Trường hợp bị viêm da tiếp xúc dị ứng ở mặt, lúc này da sẽ bị suy giảm sức đề kháng, khô ráp, dễ bị bị tổn thương. Do đó, bạn nên tăng cường dưỡng ẩm, bởi khi da được cung cấp độ ẩm cần thiết sẽ cải thiện tình trạng bong tróc, khô ráp, ngứa ngáy, sưng đỏ.

Để tăng cường độ ẩm cho da, đồng thời cải thiện các triệu chứng bệnh lý. Bạn nên ưu tiên lựa chọn các loại kem dưỡng ẩm chứa các thành phần như Acid hyaluronic acid, Glycerin, Oats extract, Niacinamide, Zinc,… Hoặc người bệnh có thể tham khảo ý kiến bác sĩ chuyên khoa để được tư vấn lựa chọn sản phẩm phù hợp với tình trạng da.

Chườm khăn lạnh: Khi các triệu chứng khởi phát trên vùng da mặt sau khi tiếp xúc với các dị nguyên, lúc này bạn cần rửa mặt thật sạch với nước để loại bỏ dị nguyên, sau đó tiến hành chườm khăn lạnh để hạn chế tổn thương bùng phát nặng.

Ở nhiệt độ lạnh sẽ làm tê các mạch máu tạm thời, từ đó làm mất cảm giác ngứa ngáy, nóng rát, sưng viêm ở mặt. Ngoài ra, liệu pháp này còn giúp ngăn ngừa tổn thương lan rộng đến các vùng da lân cận như ngực, cổ, da đầu, tai,…

3. Tận dụng các thảo dược tự nhiên

Khi tổn thương vùng da mặt do viêm da tiếp xúc dị ứng gây ra dần thuyên giảm, bạn có thể áp dụng một vài công thức mặt nạ tự nhiên giúp phục hồi các tế bào bị thương tổn, duy trì độ ẩm cần thiết cho da, đồng thời ngăn ngừa tình trạng thâm sẹo.

Công thức mặt nạ yến mạch kết hợp với sữa chua

Trong yến mạch có chứa chất avenanthramides và axit ferulic có khả năng chống oxy hóa, giảm ngứa ngáy, đồng thời tăng cường hàng rào bảo vệ da. Sữa chua có chứa các thành phần giúp dưỡng ẩm, làm mềm mịn và loại bỏ các tế bào chết hiệu quả.

Công thức mặt nạ tự nhiên kết hợp yến mạch và sữa chua có thể áp dụng cho những trường hợp viêm da tiếp xúc dị ứng ở mặt khiến đỏ rát, ngứa ngáy da, bong tróc và khô ráp.

Hướng dẫn thực hiện:

• Trộn đều 1 muỗng bột yến mạch với 2 muỗng sữa chua không đường
• Sau khi vệ sinh sạch da mặt thì thoa đều hỗn hợp lên da
• Lưu mặt nạ trên da kết hợp với thư giãn khoảng 10 phút
• Kế đến massage nhẹ nhàng lên da nhằm loại bỏ các vảy bong tróc
• Cuối cùng rửa mặt lại với nước ấm và dùng khăn bông sạch lau khô

Mặt nạ nha đam

Các hoạt chất trong gel nha đam có tác dụng làm dịu da, cung cấp độ ẩm cần thiết và làm mềm da. Dùng dược liệu này lên khu vực da bị tổn thương do viêm da tiếp xúc dị ứng gây ra có thể cải thiện tình trạng sưng đỏ, nóng rát, ngứa ngáy rõ rệt.

Bên cạnh đó, trong gel nha đam còn chứa quercetin, polyphenol, axit amin cùng các nguyên tố vi lượng khác có khả năng tái tạo tế bào bị tổn thương, cải thiện các biểu hiện do phản ứng quá phát gây ra, đồng thời điều hòa hoạt động miễn dịch.

Hướng dẫn thực hiện:

• Chuẩn bị 1 nhánh nha đảm, gọt sạch vỏ, loại bỏ phần gốc màu vàng và ngâm rửa sạch mủ
• Vệ sinh sạch vùng da mặt rồi dùng phần gel nha đam thoa lên, kết hợp với massage nhẹ nhàng
• Để khoảng 10 phút thì rửa mặt lại với sạch

Ngoài ra, bạn cũng có thể tận dụng gel nha đam dưỡng ẩm da mặt, giúp ngăn ngừa tình trạng bong tróc, khô ráp.

Công thức mặt nạ kết hợp mật ong và quả bơ

Công thức mặt nạ này phù hợp với người da mặt bong tróc, bị khô ráp, không được mịn màng. Quả bơ và mật ong đều có tác dụng làm dịu da, cân bằng độ ẩm cho da và ngừa thâm sẹo.

Đắp mặt nạ bơ và mật ong thường xuyên sẽ có tác dụng làm giảm các triệu chứng do bệnh lý gây ra, nuôi dưỡng làn da, hạn chế tình trạng thâm sẹo sau điều trị.

Hướng dẫn thực hiện:

• Chuẩn bị 1/4 quả bơ mang đi nghiền nát và trộn với 2 muỗng mật ong
• Thoa đều hỗn hợp lên da sau khi đã được vệ sinh sạch
• Lưu lại mặt mặt nạ trên da khoảng 15 phút
• Massage nhẹ nhàng sau đó rửa mặt lại với nước ấm

Cách kiểm soát viêm da tiếp xúc dị ứng ở mặt 

Các triệu chứng của bệnh viêm da tiếp xúc dị ứng có mối liên hệ với phản ứng quá mẫn của miễn dịch. Do đó, bệnh lý thường kéo dài dai dẳng và có nguy cơ tái phát nhiều lần.

Các triệu chứng tái khởi phát thường có xu hướng nặng nề hơn lần đầu. Sau điều trị, người bệnh cần áp dụng các biện kiểm soát viêm da tiếp xúc dị ứng ở mặt giúp làm giảm nguy cơ tái phát lâu dài:

• Bạn nên thận trọng khi dùng các sản phẩm chăm sóc da mặt và trang điểm. Nên loại trừ các sản phẩm chăm sóc da chứa thành phần gây kích ứng, tổn thương da.
• Hạn chế trang điểm trong quá trình điều trị. Bởi lớp trang điểm có thể khiến da bị bí tắc, từ đó tạo điều kiện để các triệu chứng bùng phát nặng nề.
• Sử dụng kem chống nắng trước khi ra đường ít nhất 30 phút, bạn cũng nên che chắn cẩn thận khi di chuyển ngoài trời.
• Tránh dung nạp các thực phẩm, đồ uống có khả năng gây kích ứng cao hoặc từng có tiền sử dị ứng.
• Vệ sinh da mặt thường xuyên và đúng cách, sử dụng các sản phẩm dưỡng ẩm giúp tăng cường hàng rào bảo vệ da trước các tác nhân gây dị ứng.
• Người bệnh nên thông báo với bác sĩ điều trị về tình trạng sức khỏe cũng như tiền sử dị ứng để được sử dụng các loại thuốc phù hợp.
• Bạn có thể dùng máy lọc không khí hoặc trồng nhiều cây xanh nếu đang sinh sống hay làm việc trong môi trường ô nhiễm.
• Thiết lập chế độ ăn uống, sinh hoạt, luyện tập khoa học, lành mạnh nhằm nâng cao thể trạng và tăng cường hệ miễn dịch giúp chống lại các tác nhân gây bệnh.

Viêm da tiếp xúc dị ứng ở mặt là bệnh ngoài da tương đối lành tính, ít nguy cơ phát sinh các biến chứng. Tuy nhiên, các triệu chứng của bệnh lý nếu không được kiểm soát sớm và chăm sóc đúng cách có thể tiến triển thành mãn tính, tổn thương lan rộng, ảnh hưởng trực tiếp đến chức năng thẩm mỹ và sinh hoạt hàng ngày.