Viêm da tiếp xúc bội nhiễm: Cần điều trị sớm tránh hoại tử

Viêm da tiếp xúc bội nhiễm là tình trạng tổn thương da bị viêm nhiễm do nấm, virus hoặc vi khuẩn. Không giống với tổn thương da đơn thuần, bội nhiễm có thể chuyển biến nặng, dẫn đến viêm mô tế bào hoặc thậm chí là hoại tử da. 

Viêm da tiếp xúc bội nhiễm là bệnh gì? Dấu hiệu nhận biết

Viêm da tiếp xúc là tình trạng da bị tổn thương cấp hoặc mãn tính do tiếp xúc với các yếu tố kích ứng hoặc dị ứng. Thông thường, bệnh lý này có thể thuyên giảm sau khi được chăm sóc và sử dụng thuốc cách.

Tuy nhiên nếu không xử lý kịp thời, tổn thương da có thể bị bội nhiễm. Viêm da tiếp xúc bội nhiễm đề cập đến tình trạng vùng da tổn thương bị nhiễm trùng do nấm, virus và vi khuẩn – chủ yếu là do tụ cầu vàng Staphylococcus aureus.

Khác với viêm da tiếp xúc đơn thuần, viêm da tiết xúc bội nhiễm có mức độ nặng và cần được điều trị trong thời gian sớm nhất. Nếu không khắc phục sớm, tác nhân gây nhiễm trùng có thể xâm nhập vào cấu trúc da gây viêm mô tế bào và hoại tử.

Dấu hiệu nhận biết viêm da tiếp xúc bội nhiễm, bao gồm:

• Da có xu hướng viêm đỏ và phù nề nặng
• Vùng da bị bội nhiễm thường sưng nóng, đau nhức và ứ mủ
• Da trợt loét và rỉ dịch
• Một số trường hợp viêm nhiễm nặng có thể khiến hạch bạch huyết sưng to, gây đau và hạn chế khả năng vận động
• Có thể đi kèm với một số triệu chứng toàn thân như sốt, ớn lạnh, đau nhức cơ thể, chán ăn,…

Thực tế, viêm da tiếp xúc bội nhiễm chỉ gây ra triệu chứng tại chỗ. Các triệu chứng toàn thân chỉ xuất hiện ở các trường hợp bệnh tiến triển nặng và nhóm đối tượng có hệ miễn dịch suy giảm như trẻ nhỏ, người mắc các bệnh hệ thống như HIV, tiểu đường,…

Nguyên nhân gây viêm da tiếp xúc bội nhiễm

Viêm da tiếp xúc là một dạng tổn thương da thường gặp, có thể khởi phát ở cả trẻ nhỏ và người lớn. Thương tổn da xuất hiện khi tiếp xúc với các yếu tố kích ứng và dị ứng như phấn hoa, kim loại, hóa chất, nọc độc côn trùng, mủ thực vật, dung môi công nghiệp, mùn cưa,…

Hầu hết, các trường hợp bị viêm da tiếp xúc đều thuyên giảm nhanh sau khi được chăm sóc và điều trị kịp thời. Ngược lại, nếu mắc sai lầm trong quá trình điều trị hoặc chăm sóc đúng cách, tổn thương da có thể tiến triển dai dẳng gây lở loét kéo dài và tăng nguy cơ bội nhiễm.

Các nguyên nhân gây viêm da tiếp xúc bội nhiễm:

• Vệ sinh da không đúng cách: Vi khuẩn Staphylococcus aureus và một số loại nấm (Candida, Malassezia) sinh sống trên bề mặt da. Khi có vết xây xước, vi khuẩn, nấm dễ dàng xâm nhập và gây ra nhiễm trùng. Do đó khi xuất hiện tổn thương, cần vệ sinh đúng cách nhằm sát trùng và vô khuẩn da. Tuy nhiên nếu vệ sinh kém, tác nhân gây nhiễm trùng dễ dàng xâm nhập vào vết thương hở và gây viêm nhiễm.
• Chà xát mạnh vào da: Viêm da tiếp xúc thường gây ngứa ngáy, châm chích và nóng rát. Các triệu chứng này kích thích phản ứng cào, gãi và chà xát để giảm ngứa ngáy và khó chịu. Tuy nhiên, các tác động cơ học này có thể khiến da chảy máu, lở loét nặng và có nguy cơ nhiễm trùng cao.
• Sức đề kháng suy giảm: Chức năng đề kháng kém khiến tổn thương da chậm lành, lở loét kéo dài và tạo điều kiện để nấm, vi khuẩn xâm nhập. Do đó, nguy cơ bội nhiễm da có xu hướng tăng lên đáng kể khi xảy ra ở những đối tượng có hệ miễn dịch suy yếu như người cao tuổi, trẻ nhỏ, phụ nữ mang thai, người bị nhiễm HIV hoặc tiểu đường.
• Lạm dụng thuốc bôi chứa corticoid: Thuốc bôi chứa corticoid là loại thuốc được sử dụng trong điều trị các bệnh da liễu thường gặp. Mặc dù đem lại cải thiện lâm sàng rõ rệt nhưng loại thuốc này có thể gây giãn mao mạch và suy giảm chức năng đề kháng của da. Nếu lạm dụng thuốc bôi corticoid, da có thể bị suy yếu, mất hẳn khả năng miễn dịch và có nguy cơ viêm nhiễm cao.
• Tự ý dùng thuốc: Thuốc được sử dụng để điều trị viêm da tiếp xúc phụ thuộc vào phạm vi tổn thương, mức độ triệu chứng và giai đoạn phát triển của bệnh. Tùy tiện dùng thuốc có thể dẫn đến tình trạng sử dụng loại thuốc không phù hợp khiến tổn thương da chậm lành, rỉ dịch kéo dài, lở loét và nhiễm trùng.
• Thường xuyên tiếp xúc với chất kích ứng/ dị ứng: Chất kích ứng/ dị ứng là nguyên nhân trực tiếp gây ra viêm da tiếp xúc. Vì vậy để điều trị bệnh lý này, cần kết hợp dùng thuốc và cách ly với yếu tố khởi phát. Nếu tiếp xúc với các yếu tố này thường xuyên, da có thể bị tổn thương nặng, lan tỏa và tạo điều kiện cho vi khuẩn xâm nhập.

Ngoài ra, viêm da tiếp xúc bội nhiễm còn có thể là hệ quả do ảnh hưởng của các bệnh nhiễm trùng như nhiễm trùng da, viêm khớp nhiễm khuẩn, sởi, sốt phát ban, cảm cúm,…

Viêm da tiếp xúc bội nhiễm có nguy hiểm không?

Như đã đề cập, viêm da tiếp xúc bội nhiễm có mức độ nặng và tiến triển phức tạp hơn so với thương tổn da đơn thuần. Bên cạnh các triệu chứng ngoài da, tình trạng này còn gây ra một số biểu hiện toàn thân như sốt, ớn lạnh, mệt mỏi, đau nhức cơ thể và ăn uống kém.

Nếu không kiểm soát và điều trị kịp thời, tình trạng viêm nhiễm có thể tiến triển theo chiều hướng xấu, gây tổn thương da nghiêm trọng và làm phát sinh các biến chứng nặng nề như:

• Viêm mô tế bào, hoại tử da: Viêm mô tế bào là tình trạng nhiễm trùng da có mức độ nặng. Tình trạng này xảy ra khi vi khuẩn đã xâm nhập và gây hư hại các tổ chức liên kết ở dưới da. Biến chứng này có thể chuyển biến nặng gây áp xe, viêm gân, hoại tử da và nhiễm trùng máu.
• Ảnh hưởng đến sức khỏe tổng thể: Viêm da tiếp xúc và các bệnh da liễu hầu như không gây nguy hiểm đến sức khỏe. Tuy nhiên khi xuất hiện bội nhiễm, vi khuẩn có thể khiến hạch bạch huyết sưng to, cơ thể sốt và ớn lạnh. Ở một số trường hợp, bội nhiễm da còn gây ra nhiễm trùng huyết – một dạng nhiễm trùng nặng có thể đe dọa đến tính mạng.
• Gây sẹo: Viêm da tiếp xúc chỉ gây thương tổn ở lớp thượng bì (lớp trên cùng của da). Tuy nhiên khi có bội nhiễm, vi khuẩn có thể gây hư hại trung bì, hạ bì và các mô liên kết của da. Tổn thương do bội nhiễm có mức độ nặng và ảnh hưởng sâu trên cấu trúc nên có khả năng để lại sẹo thâm và sẹo lồi.

Các phương pháp điều trị viêm da tiếp xúc bội nhiễm

Khi điều trị viêm da tiếp xúc bội nhiễm, cần ưu tiên kiểm soát nhiễm trùng, cải thiện triệu chứng tại chỗ và toàn thân. Sau khi bội nhiễm được điều trị hoàn toàn, phải cách ly với các yếu tố khởi phát bệnh và tiến hành khắc phục tổn thương da hoàn toàn.

1. Sử dụng thuốc bôi, thuốc uống

Sử dụng thuốc là phương pháp điều trị chính đối với các bệnh da liễu nói chung và viêm da tiếp xúc bội nhiễm nói riêng. Ban đầu, bác sĩ sẽ chỉ định các loại thuốc uống và thuốc bôi có tác dụng sát trùng và khử khuẩn nhằm kiểm soát nhiễm trùng. Sau đó, sẽ chỉ định các loại thuốc giúp cải thiện các triệu chứng cơ năng và thực thể.

Các loại thuốc được sử dụng để điều trị viêm da tiếp xúc bội nhiễm:

• Dung dịch khử khuẩn: Các dung dịch khử khuẩn như thuốc tím, xanh methylen,… có tác dụng sát trùng và vô hiệu hóa vi khuẩn ở vùng da bị bội nhiễm. Ngoài ra, nhóm thuốc này còn có hiệu quả ức chế đối với nấm men và virus.
• Thuốc kháng sinh: Thuốc kháng sinh được chỉ định ở dạng bôi hoặc dạng uống tùy vào mức độ bội nhiễm. Để kiểm soát hoàn toàn nhiễm trùng da, cần sử dụng thuốc đều đặn trong thời gian được bác sĩ chỉ định.
• Thuốc giảm đau, chống viêm: Đối với những trường hợp đau nhiều, da phù nề và sưng nóng, có thể sử dụng thuốc giảm đau Paracetamol hoặc thuốc chống viêm NSAID. Nhóm thuốc này thường được sử dụng trong khoảng 3 – 5 ngày để làm giảm triệu chứng tại chỗ và toàn thân do bội nhiễm da gây ra.
• Thuốc kháng histamine H1: Khi các mô phục hồi, da có thể bị ngứa ngáy và khó chịu. Trong trường hợp này, có thể sử dụng một số loại thuốc kháng histamine H1 như Clorpheniramin, Loratadin, Cetirizin,… để kháng dị ứng và giảm mức độ ngứa.
• Thuốc bôi chứa corticoid: Khi nhiễm trùng được kiểm soát hoàn toàn, có thể dùng thuốc bôi chứa corticoid để giảm viêm và ngứa ngáy. Nếu sử dụng trong giai đoạn bị bội nhiễm, bắt buộc phải dùng đồng thời với thuốc kháng sinh.

Ngoài ra, bác sĩ có thể xem xét triệu chứng và khả năng đáp ứng của từng trường hợp để chỉ định một số loại thuốc khác. Để đạt hiệu quả tối ưu, cần tuân thủ tuyệt đối chỉ định của bác sĩ về loại thuốc, thời gian sử dụng và liều lượng.

2. Kết hợp chăm sóc đúng cách

Bên cạnh sử dụng thuốc, bạn nên kết hợp với chế độ chăm sóc đúng cách để hỗ trợ điều trị, rút ngắn thời gian phục hồi và hạn chế thâm sẹo.

Chế độ chăm sóc khi bị viêm da tiếp xúc bội nhiễm, bao gồm:

• Trong thời gian điều trị, nên ăn uống điều độ và nghỉ ngơi hợp lý. Hạn chế căng thẳng, làm việc quá sức, thức khuya và ngủ không đủ giấc.
• Giữ vệ sinh vùng da thương tổn, mặc quần áo thông thoáng và rộng rãi để giảm ma sát lên da. Bên cạnh đó, tránh chà xát mạnh và gãi, cào lên vùng da bị bệnh.
• Tuyệt đối không tiếp xúc với các yếu tố có khả năng khởi phát hoặc làm nghiêm trọng tiến triển của bệnh.
• Uống nhiều nước và bổ sung các loại thực phẩm tốt cho hệ miễn dịch và làn da như cá hồi, quả bơ, dâu tây, quýt, yến mạch, rau xanh, sữa chua,…
• Hạn chế vận động mạnh và lao động nặng. Các hoạt động này có thể khiến da đổ nhiều mồ hôi, làm tăng mức độ phù nề, viêm đỏ và đau rát.
• Không sử dụng kem dưỡng hay các mẹo chữa viêm da tiếp xúc từ thiên nhiên trong giai đoạn bội nhiễm. Các biện pháp này chỉ được áp dụng khi nhiễm trùng được kiểm soát và tổn thương da không có vết thương hở.

Phòng ngừa viêm da tiếp xúc bội nhiễm

Viêm da tiếp xúc bội nhiễm vẫn có khả năng tái phát sau điều trị. Để làm giảm nguy cơ bệnh tái phát, bạn có thể thực hiện một số biện pháp phòng ngừa đơn giản sau:

• Tránh tiếp xúc với hóa chất, kim loại, mùn cưa, nọc độc côn trùng, mủ thực vật, nguồn nước ô nhiễm,… Khi phải tiếp xúc với xà phòng và các chất tẩy rửa khác, nên đeo mang bao tay cao su và sử dụng ủng.
• Trong trường hợp bị viêm da tiếp xúc, cần vệ sinh da đúng cách và điều trị trong thời gian sớm nhất. Tuyệt đối không chủ quan trước các biểu hiện bất thường của cơ thể.
• Giữ vệ sinh cơ thể, thận trọng khi lựa chọn các sản phẩm chăm sóc da và cần dưỡng ẩm 2 lần/ ngày. Thói quen này giúp da khỏe mạnh và giảm mức độ tổn thương khi tiếp xúc với các yếu tố kích ứng/ dị ứng.
• Vệ sinh nhà cửa thường xuyên nhằm hạn chế nguy cơ tiếp xúc với côn trùng, nấm mốc và các yếu tố dị ứng khác.
• Viêm da tiếp xúc có xu hướng lan tỏa rộng và tiến triển nặng nề hơn ở những đối tượng có thể trạng và hệ miễn dịch suy yếu. Vì vậy, cần nâng cao sức khỏe và cải thiện chức năng đề kháng với chế độ ăn uống, sinh hoạt và luyện tập lành mạnh.

Viêm da tiếp xúc bội nhiễm có thể được kiểm soát hoàn toàn nếu phát hiện sớm và điều trị đúng cách. Ngược lại, tình trạng chủ quan có thể khiến viêm nhiễm lan rộng, tiến triển nặng và gây hoại tử da. Vì vậy khi nhận thấy cơ thể xuất hiện các biểu hiện bất thường, bạn nên tìm gặp bác sĩ để được thăm khám và chỉ định biện pháp điều trị phù hợp.

Tham khảo thêm: Viêm da tiếp xúc cần kiêng gì để bệnh không nặng thêm?