Viêm âm đạo do nấm: Cách điều trị và phòng ngừa hiệu quả

Viêm âm đạo do nấm thường đến từ tác nhân chính là nấm Candida. Đây là một bệnh lý phụ khoa có thể gặp ở chị em phụ nữ trong mọi độ tuổi. Bệnh gây khó chịu vì tình trạng viêm nhiễm, ngứa ngáy xảy ra liên tục gây ảnh hưởng đến sinh hoạt và tâm lý người bệnh. Nếu không điều trị sớm còn có thể phát sinh thêm nhiều bệnh lý kèm theo khác. 

Theo các nghiên cứu, nữ giới có thể mắc phải căn bệnh viêm âm đạo do nấm ít nhất một lần trong đời. Mặc dù căn bệnh này không quá nguy hiểm, việc điều trị cũng rất dễ dàng nhưng đồng thời người bệnh cũng cần can thiệp đúng cách bởi viêm âm đạo do nấm rất dễ tái phát.

Viêm âm đạo do nấm Candida là bệnh gì?

Có rất nhiều chủng nấm ký sinh trên cơ thể con người và gây bệnh, trong đó viêm âm đạo do nấm hầu như do nấm Candida gây ra. Nấm Candida là một loại nấm men có hình tròn hoặc bầu dục, chúng được tìm thấy nhiều nhất trong đường tiêu hóa, trên các vùng da của cơ thể, móng tay, móng chân, và ở cơ quan sinh dục…

Nấm Candida là nguyên nhân chính gây ra các vấn đề viêm nhiễm ngoài da, niêm mạc. Ở nữ giới, trong độ tuổi trưởng thành và mãn kinh là thời điểm nấm Candida ký sinh tại chỗ phát triển nhiều nhất và gây bệnh khi có điều kiện thuận lợi. Do thời gian này âm đạo nữ giới tiết ra nhiều huyết trắng, khí hư với độ ẩm cao thích hợp cho nấm Candida sinh sôi.

Bệnh do nấm Candida gây ra không chỉ là bệnh phụ khoa mà còn là nhiều căn bệnh ngoài da khác, như viêm da, viêm nang lông, viêm họng, viêm xoang…. Bệnh có liên quan đến việc lạm dụng các loại kháng sinh trong thời gian dài và bệnh tiểu đường… khiến cho nấm ký sinh có cơ hội phát triển gây bệnh. Ở âm đạo, nấm Candida gây ra những triệu chứng viêm ở lớp niêm mạc như môi ngoài âm đạo bị viêm đỏ, xuất hiện các mảng màu trắng, khí hư vón cục màu trắng như sữa. Triệu chứng nóng rát và ngứa ngáy có thể lan rộng khi không chữa trị sớm.

Theo nghiên cứu, có khoảng 80% nữ giới có nguy cơ bị viêm âm đạo do nấm. Ngoài những triệu chứng biểu hiện rõ, bệnh có thể tái đi tái lại nhiều lần liên tục nên có ảnh hưởng rất lớn đến tâm sinh lý và sinh hoạt của phái nữ.

Viêm âm đạo do nấm có nguy hiểm không?

Bởi vì nấm âm đạo là một căn bệnh rất phổ biến, dễ tái phát và tỷ lệ nữ giới mắc phải căn bệnh này là rất cao. Nhiều câu hỏi đặt ra là viêm âm đạo có nguy hiểm không, câu trả lời là có nhưng chị em hoàn toàn có thể kiểm soát được mức độ nguy hiểm của bệnh. Trong đó bệnh sẽ ảnh hưởng đến bệnh nhân về nhiều mặt như:

• Ảnh hưởng tới đời sống sinh hoạt: Người bệnh thường gặp phiền toái trong khâu vệ sinh, đặc biệt là những triệu chứng khiến chị em mất tập trung trong sinh hoạt như ngứa ngáy khó chịu, khí hư ra nhiều và nặng hơn là âm đạo nặng mùi.
• Gây cản trở đời sống tình dục: Từ những triệu chứng viêm nhiễm ở vùng kín mà người phụ nữ sẽ trở nên mặc cảm, tự ti, không muốn gần gũi với chồng. Hơn nữa việc quan hệ tình dục trong thời gian viêm âm đạo còn có thể lây sang bạn tình.
• Tiềm ẩn nhiều bệnh lý: Viêm âm đạo do nấm cũng là nguyên nhân gây ra nhiều căn bệnh viêm nhiễm khác như viêm lộ tuyến cổ tử cung, viêm đường tiết niệu, viêm niêm mạc tử cung, viêm vùng chậu,… từ đó việc điều trị sẽ khó khăn hơn.
• Ảnh hưởng đến sinh sản: Viêm âm đạo do nấm làm mất cân bằng độ PH ở âm đạo, điều này sẽ gây khó khăn cho quá trình thụ thai. Một số nguyên nhân khác đến từ tình trạng viêm nhiễm gây bong tróc niêm mạc trong đường âm đạo dẫn đến vòi trứng, khiến tinh trùng không thể di chuyển đến vòi trứng, từ đó dẫn tới hiếm muộn hoặc vô sinh.
• Nhiễm khuẩn huyết: Mặc dù nguy cơ này rất ít khi xảy ra nhưng nhiễm khuẩn huyết là một biến chứng nguy hiểm, khi tình trạng viêm âm đạo gây ra viêm loét trong cơ quan này, từ đó cơ thể suy giảm miễn dịch và có thể gây nguy hiểm đến tính mạng nếu không được điều trị kịp thời.

Nguyên nhân gây viêm âm đạo do nấm 

Bệnh viêm âm đạo do nấm xuất phát từ nhiều nguyên nhân, tương tự như những bệnh về nấm da gây ra thì nấm âm đạo cũng là một căn bệnh có thể lây lan qua con đường tiếp xúc trực tiếp. Trong đó có một số nguyên nhân mà bạn cần phải chú ý:

• Viêm âm đạo do nấm đến từ thói quen vệ sinh âm đạo không đúng cách, vùng kín bị viêm nhiễm,  tạo môi trường cho nấm phát triển.
• Lạm dụng các loại dung dịch vệ sinh âm đạo khiến độ pH ở cơ quan này thay đổi, độ kiềm quá cao hoặc quá thấp cũng sẽ làm cho nấm phát triển quá mức và gây hại cho niêm mạc âm đạo.
• Do người bệnh thường xuyên mặc quần lót chật, khiến vùng kín bị bó kín, không khô thoáng, mồ hôi làm tăng độ ẩm ở vùng kín cũng có thể gây ra bệnh.
• Ảnh hưởng bởi độ ẩm trong chu kỳ kinh nguyệt, sau sinh, hoặc do chị em sử dụng băng vệ sinh không đạt chuẩn về chất lượng, không thường xuyên thay băng vệ sinh.
• Lây nhiễm nấm Candida từ bạn tình là một nguyên nhân chủ yếu gây viêm âm đạo do nấm, quan hệ tình dục không an toàn cũng khiến bệnh nấm âm đạo tái phát thường xuyên.
• Việc nữ giới lạm dụng các loại thuốc đặt và kháng sinh trong một thời gian dài sẽ tạo điều kiện cho nấm âm đạo hình thành và gây bệnh.
• Đối với những bệnh nhân nữ mắc bệnh đái tháo đường, người đang điều trị với các loại thuốc chữa ung thư,… sẽ có đề kháng kém, từ đó bệnh nấm ở âm đạo cũng có thể tiềm ẩn khả năng xảy ra cao hơn.

Ngoài những nguyên nhân trên, bệnh nấm âm đạo cũng chịu ảnh hưởng bởi môi trường sống và điều kiện vệ sinh trong sinh hoạt. Việc dùng nước bẩn, hoặc không thường xuyên giặt quần áo, đặc biệt là quần lót cũng là các yếu tố khiến bệnh tái diễn. Vì thế theo các chuyên gia, vấn đề vệ sinh vùng kín cần được đặt lên hàng đầu để phòng tránh bệnh xảy ra.

Dấu hiệu viêm âm đạo do nấm

Chẩn đoán và điều trị viêm âm đạo do nấm

Phương pháp chẩn đoán viêm âm đạo do nấm

Điều trị nấm âm đạo bằng thuốc

Thuốc chữa viêm âm đạo do nấm có ba dạng chính là thuốc bôi, thuốc đặt và thuốc uống. Mỗi loại thuốc sẽ được kê đơn theo đối tượng bệnh nhân khác nhau, tùy vào độ tuổi, mức độ bệnh, hoặc đã sinh con hay chưa. Thông thường các loại thuốc đặt âm đạo, thuốc bôi sẽ được chỉ định cho những chị em đã hoặc đang có con.

Đối với nữ giới chưa có con hoặc chưa quan hệ tình dục thường chỉ dùng thuốc uống hoặc thuốc rửa ngoài da. Bác sĩ cũng sẽ lưu ý về cách sử dụng thuốc cho những bạn gái mới bị viêm âm đạo do nấm, bởi dùng thuốc sai cách có thể gây tổn thương âm đạo và khiến bệnh dễ tái phát hơn. Trường hợp kèm thêm viêm âm hộ do nấm thì ngoài thuốc uống còn có loại thuốc chống nấm dạng kem xoa ngoài âm hộ.

Những loại thuốc trị viêm âm đạo do nấm thường được dùng bao gồm nystatin, amphotericin B. Điều thường thấy ở kháng sinh chống nấm dạng bôi là nếu dùng nhiều có thể làm giảm sức đề kháng tự nhiên và làm thuốc kém hiệu quả. Một số loại thuốc được chỉ định trong liều thuốc chống nấm âm đạo thường thấy như ketoconazol và itraconazol cũng mang lại hiệu quả không kém.

• Thuốc uống

Itraconazol là loại thuốc chữa viêm âm đạo do nấm có tác dụng tốt nhờ hoạt phổ rộng, ít khi gây ra các phản ứng phụ. Các nghiên cứu cho thấy Itraconazol có thể điều trị khỏi 90% các trường hợp viêm âm đạo do nấm Candida gây ra.Thuốc giúp hạn chế sự lây nhiễm nấm Candida tại các lớp niêm mạc, từ đó hạn chế được những tiến triển lây lan. Liều dùng itraconazol được chỉ định phổ biến là 2 viên nang 100mg, dùng uống liên tục trong ba ngày liên tiếp, mỗi ngày uống hai lần. Thuốc có thể dùng cho mọi đối tượng ngoại trừ người đang mang thai và cho con bú.

• Thuốc đặt

Các loại thuốc đặt âm đạo viêm do nấm tốt như clotrimazol, fenticozol, econazol, miconazol đem đến những tiến triển rất tốt . Thuốc đặt thường tác dụng trực tiếp đến khu vực nấm phát triển, từ đó tiêu diệt tận gốc các mầm bệnh tiến triển. Thời gian đặt thuốc viêm âm đạo do nấm phổ biến nhất là vào buổi tối trước khi đi ngủ, người bệnh nên dùng thuốc đặt liên tục trong 3-5 ngày liền.

Đối với những nhóm bệnh nhân đặc biệt như phụ nữ mang thai, đang cho con bú hoặc người dị ứng với kháng sinh cần được hướng dẫn sử dụng thuốc đúng liều theo chỉ định bác sĩ. Đồng thời nếu lạm dụng thuốc đặt lâu dài cũng có thể gây ra những tổn thương nhất định cho âm đạo.

• Thuốc bôi và thuốc rửa

Nhóm thuốc bôi trị viêm âm đạo do nấm thường được áp dụng đối với các triệu chứng viêm từ nhẹ đến trung bình. Bác sĩ có thể chỉ định bệnh nhân sử dụng các loại kem chống nấm không kê đơn, thuốc mỡ có thành phần kháng nấm miconazole hoặc clotrimazole. Đối với thuốc rửa sẽ được bác sĩ chỉ định phù hợp, trong đó an toàn nhất là dung dịch nước muối sinh lý để không làm mất cân bằng độ pH tự nhiên ở âm đạo.

Cách chữa nấm âm đạo tại nhà

Nếu bạn chỉ mới bị viêm âm đạo do nấm, các triệu chứng chưa đến mức nghiêm trọng thì hoàn toàn có thể điều trị bệnh tại nhà bằng những cách đơn giản. Trong đó người bệnh có thể tham khảo những cách sau đây:

Rửa vùng kín bằng nước muối 

Sử dụng nước muối để rửa âm đạo vốn là cách vệ sinh vùng kín lành tính và hiệu quả khi bạn bị nấm âm đạo. Muối được biết đến với đặc tính khử trùng mạnh, giúp cân bằng độ pH âm đạo và phòng tránh được tình trạng viêm niêm mạc ở bộ phận này. Viêm âm đạo do vi khuẩn, nấm hay ký sinh trùng đều nên sử dụng nước muối để rửa.

Nước muối sinh lý có độ an toàn và được dùng trong đa số các trường hợp sát trùng, sát khuẩn, rửa vết thương trong y tế. Tuy nhiên cần có cách sử dụng đúng để cải thiện tình trạng ra nhiều khí hư, huyết trắng, giảm nhẹ triệu chứng sưng phù  của niêm mạc âm đạo.

Cách sử dụng:

• Bước 1:Vệ sinh âm đạo và để âm đạo khô ráo
• Bước 2: Dùng nước này để rửa vùng kín đều đặn mỗi ngày 2 – 3 lần
• Bước 3: Mặc quần lót sạch, áp dụng mỗi ngày 2 – 3 lần sẽ làm dịu cơn ngứa ngáy ngoài vùng kín

Sử dụng tinh dầu tràm trà

Tinh dầu tràm trà có công dụng kháng khuẩn và chống viêm rất tốt. Trong đó thành phần các chất của tinh dầu như terpinen-4-ol, gamma-terpinene hay alpha-terpinene chống nấm rất hiệu quả, có thể phản ứng với nấm candida rất tốt. Bên cạnh đó, khi sử dụng tin dầu tràm trà cũng không làm ảnh hưởng đến hệ vi khuẩn âm đạo, vì thế không có phản ứng phụ xảy ra.

Tuy nhiên nếu sử dụng tinh dầu tràm trà nguyên chất thì một số trường hợp chị em có vùng da nhạy cảm sẽ nảy sinh dị ứng. Do tinh dầu này có hoạt tính khá mạnh, dễ gây ra kích ứng nên lời khuyên cho bạn là hãy kết hợp tinh dầu pha loãng với nước ấm nóng theo tỷ lệ 50/50 để rửa vùng kín. Ngoài ra người bệnh cũng có thể kết hợp dùng tinh dầu tràm trà với mật ong, dầu dừa hoặc baking soda… Chỉ dùng tinh dầu này bôi ngoài da và không được sử dụng để uống hoặc rửa sâu trong âm đạo

Bài thuốc từ ngải cứu

Ngải cứu cũng được sử dụng để chữa các triệu chứng viêm nhiễm ngoài da do nấm Candida gây ra. Theo khoa học hiện đại, trong thành phần ngải cứu có các chất như polyphenol, adenine, flavonoid, các axit amin choline, nhờ đó mà đặc tính chống nấm, kháng viêm, sát khuẩn tác dụng tốt. Có thể sư dụng ngải cứu tưới hay khô để chữa viêm da, viêm âm đạo do nấm đều hiệu quả.

Cách sử dụng

• Bước 1: Chuẩn bị 30g ngải cứu đem đun sôi với nửa lít nước trên lửa nhỏ.
• Bước 2: Đợi đến khi nước sôi thì lấy xông hơi vùng kín 15 – 20 phút.
• Bước 3: Xông đến khi nước khô thì bạn dùng nước này để rửa vùng kín.
• Sử dụng đến khi vùng kín hết ngứa là được.

Lưu ý những bài thuốc từ ngải cứu không dùng để uống vì có thể gây tổn thương thần kinh, co giật. Phụ nữ đang mang thai cũng không nên áp dụng bài thuốc này.

Cây trinh nữ hoàng cung

Các bài thuốc từ cây trinh nữ hoàng cung được sử dụng khá phổ biến đối với nữ giới, đặc biệt là trong điều trị bệnh phụ khoa. Bài thuốc từ cây trinh nữ hoàng cung tươi hay khô thường được nấu thành nước uống chữa bệnh.

Trong trinh nữ hoàn cung có đến 32 loại chất alkaloids, đặc biệt là các lycorin, crinafolidin, crinafolin của trinh nữ hoàng cung giúp kháng khuẩn, ức chế sự phát triển của tế bào ác tính, hình thành nên các ổ viêm và khối u. Vì thế bài thuốc này được ứng dụng nhiều trong điều trị các bệnh phụ khoa như u nang buồng trứng, hoặc u xơ tử cung, viêm âm đạo ra nhiều khí hư, huyết trắng…

Cách sử dụng 

• Bước 1: Chuẩn bị 3 lá trinh nữ hoàng cung, hoặc khoảng 30g lá trinh nữ hoàng cung khô.
• Bước 2: Rửa sạch và đem đun cùng với 2 chén nước trong vòng 30 phút.
• Bước 3: Đun cho đến khi cô cạn còn một nửa chắt lấy nước.
• Bước 4: Phần thuốc này người bệnh chia làm 3 phần, uống sau mỗi bữa ăn trong ngày.
• Bước 5: Uống liên tục trong 1 tuần và sau đó nghỉ 1 tuần, thực hiện liên tục để thấy hiệu quả.

Lá trầu không

Viêm âm đạo do nấm có thể được điều trị bằng lá trầu không, đặc biệt là khi người bệnh sử dụng bài thuốc này thường xuyên. Bài thuốc này cũng rất quen thuộc trong các cách chữa viêm phụ khoa theo kinh nghiệm dân gian. Trong ghi chép Đông y, lá trầu không có vị cay nồng, tính ấm, tác dụng kinh tỳ, vị, phế.

Trung bình cứ 100g lá trầu không có chứa đến 2,4% tinh dầu. Đây chính là chiết xuất được sử dụng để kiểm soát sự sinh sôi của vi khuẩn, liên cầu khuẩn, song cầu khuẩn, các loại nấm và trùng roi… những nguyên nhân chính gây viêm phụ khoa ở nữ giới. Sử dụng tinh dầu lá trầu không đã được y học công nhận bởi khả năng tiêu viêm, diệt khuẩn, kháng nấm rất tốt.

Cách sử dụng

• Bước 1: Dùng khoảng 10g lá trầu không rửa sạch, dùng tay bóp hơi nát.
• Bước 2: Tiếp sau đó, bạn đem lá trầu không đun sôi với 2 lít nước trong 15 – 20 phút.
• Bước 3: Đợi nước sôi, để đến khi bớt nóng rồi lấy rửa nhẹ vùng kín
• Bước 4: Phần nước đã nguội đem đ
• Thực hiện 2 – 3 lần/tuần để thấy kết quả.

Những cách điều trị viêm âm đạo do nấm kể trên đã được áp dụng trong dân gian và công nhận hiệu quả. Tuy nhiên chữa nấm âm đạo bằng các cây thuốc kể trên chỉ có hiệu quả đối với trường hợp bệnh nhẹ. Với những bệnh nhân viêm nhiễm nặng, vùng kín có mùi và khí hư bất thường cần đến bác sĩ thăm khám và điều trị triệt để.

Phòng ngừa viêm âm đạo do nấm gây ra

Bệnh viêm âm đạo do nấm Candida rất dễ tái phát nếu bệnh nhân điều trị không đúng cách hoặc không chữa bệnh triệt để. Để không xảy ra tình trạng lây chéo, cần phải điều trị cả cho vợ và chồng. Nếu như người bệnh chủ quan, không làm đúng theo lời dặn của bác sĩ mà quan hệ tình dục trong thời gian bị bệnh, không chú ý cẩn thận vấn đề vệ sinh cá nhân thì hơn 60% khả năng tái bệnh xảy ra.

• Bệnh dễ tái phát môi trường pH dễ thay đổi, do đó để phòng tránh viêm âm đạo do nấm thì người bệnh nên lưu ý những vấn đề sau:
• Sử dụng thuốc theo đúng hướng dẫn chỉ định của bác sĩ, dùng thuốc đúng liều lượng và đúng thời gian, tuyệt đối không lạm dụng kháng sinh.
• Vệ sinh bộ phận sinh dục đúng cách, mỗi ngày cần vệ sinh vùng kín bằn nước muối sinh lý 1 – 2 lần và đảm bảo cơ quan sinh dục luôn khô thoáng.
• Khi vệ sinh vùng kín, chị em nên lưu ý chỉ nên rửa bằn nước muối hoặc nước ấm ở bên ngoài, không nên thụt rửa sâu vào bên trong âm đạo vì có thể ảnh hưởng đến môi trường pH.
• Thường xuyên giặt quần lót, giữ quần áo khô ráo, sau khi giặt nên phơi ở nơi có ánh sáng mặt trời để diệt khuẩn và nấm, ký sinh trùng.
• Quan hệ tình dục an toàn, sử dụng các biện pháp an toàn tránh để nấm âm đạo và các bệnh xã hội lây truyền qua đường tình dục.
• Uống nhiều nước và bổ sung đầy đủ các chất dinh dưỡng để tăng cường sức đề  kháng, điều này giúp phòng ngừa nguy cơ viêm nhiễm xảy ra.
• Phụ nữ đang mang thai cần chú ý giữ vệ sinh vùng kín và thăm khám thai định kỳ, viêm nhiễm phụ khoa có thể làm tăng khả năng sinh non ở thai phụ.

Viêm âm đạo do nấm là một căn bệnh không quá nguy hiểm nhưng nếu chủ quan không điều trị sớm và triệt để thì bệnh sẽ tái phát phát thường xuyên. Sau mỗi lần điều trị với kháng sinh sẽ làm tăng nguy cơ kháng thuốc, tái phát rất cao. Do đó nếu nhận thấy những dấu hiệu của viêm âm đạo, bạn cần đến các cơ sở y tế uy tín để thăm khám và điều trị càng sớm càng tốt.