Trầm cảm và tự kỷ khác nhau như thế nào? Cách phân biệt

Trầm cảm

Tự kỷ

Thống kê có khoảng 25% dân số bị trầm cảm, bao gồm mọi lứa tuổi từ trẻ nhỏ, người già, người lao động, học sinh sinh viên, phụ nữ sau sinh…

Cứ 1000 trẻ thì có 2- 5 trẻ tự kỷ. Bệnh kéo dài suốt đời và không thể điều trị dứt điểm.

Trầm cảm

Tự kỷ

Một số nguyên nhân được cho là có liên quan đến trầm cảm như

• Áp lực quá lớn từ công việc, học tập, phải làm việc quá sức
• Những xung đột trong gia đình hay chuyện tình cảm
• Những sự kiện gây sang chấn tâm lý mà người bệnh không thể quên được
• Phụ nữ mang thai hoặc sau thời kỳ sinh nở
• Người mắc các bệnh lý mãn tính gây đau đớn mỗi ngày

Cụ thể những yếu tố làm tăng nguy cơ gây bệnh bao gồm

• Yếu tố di truyền được coi là nguyên nhân chính
• Sự tác động trong quá trình mang thai, ví dụ mẹ bị nhiễm virus, lạm dụng quá mức một số loại thuốc, mắc bệnh tuyến giáp hay đái tháo đường
• Sống trong môi trường ô nhiễm kéo dài trong thời kỳ mang thai
• Sự bất thường trong cấu trúc não

• Luôn cảm thấy buồn bã, lo âu, tuyệt vọng
• Rối loạn giấc ngủ, mất ngủ thường xuyên
• Ăn uống không ngon, mất vị giác
• Dễ bị cáu gắt, kích động, tức giận
• Mất tập trung, hay quên
• Không có hứng thú với mọi thứ xung quanh, kể cả những thứ mà trước đó rất thích
• Cân nặng giảm sút trầm trọng
• Luôn cảm thấy cơ thể mệt mỏi nặng trĩu, không muốn làm bất cứ việc gì, chỉ muốn nằm một chỗ
• Muốn khóc và có thể khóc bất cứ lúc nào
• Không muốn giao tiếp trò chuyện với ai
• Cảm thấy bản thân đau nhức ở đâu đó những không rõ nguyên nhân thực thể
• Mất ham muốn tình dục
• Tự làm đau bản thân để giải tỏa cảm xúc của chính mình
• Luôn suy nghĩ đến những điều tiêu cực, tự trách móc, dày vò, đổ lỗi cho bản thân
• Có xu hướng tự tử nếu bản thân mất kiểm soát bởi họ cho rằng tự tử là cách tốt nhất để giải thoát cho chính mình

Trầm cảm thường khó phát hiện do nhiều người thường chủ quan với những cảm xúc muộn phiền của chính mình. Hầu hết khi phát hiện ra bản thân bị trầm cảm thường tình trạng bệnh đã chuyển sang giai đoạn nặng và cần mất rất nhiều thời gian để điều trị.

Các dấu hiệu cụ thể như

• Thờ ơ, lãnh đạm, khép kín, không quan tâm đến cuộc sống, cha mẹ
• Phát triển chậm hơn về nhận thức và ngôn ngữ so với trẻ đồng trang lứa, chẳng hạn 2 tuổi chưa thể nói được 1 câu hoàn chỉnh
• Rối loạn giấc ngủ do quá nhạy cảm với ánh sáng hay âm thanh, trẻ dễ bị tiếng ồn làm cho kích thích sợ hãi
• Chỉ tập trung vào 1 thứ điều đó mà bé thích, thường là đồ vật, ít quan tâm đến con người
• Lơ khi cha mẹ gọi hoặc phản ứng rất chậm do bé không hiểu cha mẹ muốn nói gì
• Thiếu các biểu cảm hay khả năng diễn đạt cảm xúc, không hiểu được những biểu đạt như nhăn mặt hay cười từ người khác có ý nghĩa gì
• Không biết cách giao tiếp, nói chuyện, kết bạn với người khác nên thường tự chơi một mình
• Dễ bị kích thích, la hét, cáu giận do không biểu đạt được những điều mình mong muốn
• Có sở thích, hành vi hạn hẹp so với độ tuổi
• Có xu hướng lặp đi lặp lại một động động tác nào đó trong vô thức chẳng hạn vỗ tay, vỗ đùi, bẻ ngón tay..
• Không thích sự thay đổi
• Tự làm đau bản thân nếu không muốn làm gì đó, chẳng hạn tự cào cấu, bứt tóc, đập đầu vào tường
• Thực hiện các hành vi có thể tự làm hại bản thân do không nhận thức được nguy hiểm

Trầm cảm

Tự kỷ

Một số phương pháp được áp dụng với bệnh nhân trầm cảm như

• Dùng thuốc: thuốc chống trầm cảm 3 vòng, thuốc an thần, thuốc giảm lo âu, thuốc SSRI, chất ức chế monoamin oxydase (MAOIs)… tuy nhiên cần phải hiểu rằng nếu chỉ dùng thuốc thôi sẽ không thể nào điều trị hết bệnh bởi đây là tâm bệnh, không phải bệnh thực thể nên không loại thuốc nào có thể tác động được. Mục đích của việc dùng thuốc chỉ để kiểm soát tạm thời những cảm xúc, hành vi tiêu cực để người bệnh không cảm thấy quá tồi tệ. Mặt khác các loại thuốc này cũng thường kèm theo rất nhiều tác dụng phụ nên không phải đối tượng nào cũng có thể sử dụng.
• Trị liệu tâm lý: đây là biện pháp được hướng đến chính trong điều trị trầm cảm nhằm tác động đến tâm trí của người bệnh, từ đó hiểu được căn nguyên gây bệnh, giúp bệnh nhân tìm được điểm cân bằng trong cuộc sống và dần tìm lại được ánh sáng cuộc đời. Với những người mắc trầm cảm nhẹ hoàn toàn có thể áp dụng trị liệu mà không cần dùng thuốc. Tuy nhiên phương pháp này đòi hỏi phải tìm được các bác sĩ giỏi, có thể hiểu và kết nối được với bệnh nhân thì mới thực sự có kết quả. Các phương pháp trị liệu thường được áp dụng như tị liệu hành vi, trị liệu nhóm, trị liệu nhận thức hành vi..
• Điều trị tại nhà: Bản người bệnh cần phải hiểu được các vấn đề bản thân đang gặp phải, từ đó quyết tâm thay đổi cố gắng. Ngoài ra gia đình cũng cần tạo môi trường để người bệnh sớm bình phục. Bên cạnh đó cũng cần thay đổi lối sống khoa học, lành mạnh, tập thể dục thể thao, biết cách thư giãn và giải tỏa tâm trí để phòng tránh nguy cơ bệnh tái phát.

Một số biện pháp thường được áp dụng cho bệnh nhân tự kỷ như

• Thuốc: chỉ là biện pháp hỗ trợ nhằm giảm một số triệu chứng và tăng cường chức năng não cho người bệnh. Một số nhóm thuốc có thể dùng như thuốc an thần, thuốc chống loạn thần, thuốc chống trầm cảm, tế bào gốc cho não..
• Trị liệu tâm lý: nhằm đánh thức tiềm thức giúp người bệnh có những nhận thức, hành vi đúng đắn, phù hợp với cuộc sống. Đồng thời trị liệu tâm lý cũng nhằm phòng tránh nguy cơ mắc các bệnh tâm lý khác như trầm cảm
• Học tại các môi trường chuyên biệt: trẻ tự kỷ cần được tham gia học tập ở những môi trường riêng bởi bé thường có khả năng tiếp thu rất chậm, nếu học tại những trường bình thường rất khó theo kịp bạn bè lại còn dễ bị bắt nạt. Được đi học tại các trung tâm cho trẻ tự kỷ sẽ giúp người bệnh được tiếp nhận các kiến thức, kỹ năng cần thiết, đồng thời có môi trường, điều kiện để phát huy những tiềm năng của bản thân nếu có.
• Điều trị tại nhà: Gia đình cần luôn chuẩn bị tinh thần là cần bên cạnh và chăm sóc người tự kỷ đến suốt cuộc đời, đồng thời tình yêu thương từ cha mẹ cũng là một trong những liều thuốc tốt nhất với tất cả những người tự kỷ. Gia đình cũng nên tham gia các lớp học dành cho phụ huynh có con bị tự kỷ để biết cách chăm sóc và hỗ trợ cho con tốt hơn.