Dấu hiệu giãn dây chằng đầu gối và cách luyện tập phục hồi

Giãn dây chằng đầu gối là hiện tượng dây chằng chéo trước và dây chằng chéo sau bị kéo giãn quá mức. Tình trạng này biểu hiện qua các dấu hiệu như khớp đau âm ỉ đến dữ dội, sưng đỏ, phù nề và khó khăn khi co duỗi. Nếu chăm sóc đúng cách, tổn thương ở dây chằng có thể phục hồi hoàn toàn sau 1 – 3 tháng.

Giãn dây chằng đầu gối là gì?

Khớp gối là một trong những vị trí khớp dễ bị tổn thương khi có tác động. Khớp được cấu tạo từ mâm chày, xương bánh chè, xương lồi cầu đùi, mô sụn và dây chằng. Trong đó, hệ thống dây chằng (dây chằng chéo sau và dây chằng chéo trước) có vai trò kết nối các xương lại với nhau, giữ cho khớp gối ổn định và vận động một cách dễ dàng.

Tuy nhiên, vì nằm bao bọc xung quanh khớp gối nên dây chằng dễ bị kéo giãn và nứt rách. Giãn dây chằng đầu gối là tình trạng dây chằng bị căng giãn quá mức. Tình trạng này khiến cho ổ khớp trở nên lỏng lẻo, đau nhức và giảm chức năng vận động.

Thống kê cho thấy, có đến hơn 70% trường hợp chấn thương thể thao gây giãn dây chằng đầu gối. Ngoài ra, tình trạng này cũng có thể xảy ra do tai nạn khi tham gia giao thông, chấn thương trong quá trình sinh hoạt hoặc lao động.

Giãn dây chằng đầu gối là một trong những chấn thương khớp gối thường gặp nhất. Nếu chăm sóc và điều trị đúng cách, tình trạng này sẽ nhanh chóng được kiểm soát sau khoảng vài tuần đến vài tháng. Tuy nhiên trong trường hợp không được xử lý kịp thời, tổn thương ở dây chằng có thể khiến cấu trúc khớp suy yếu và tăng nguy cơ phát triển các vấn đề xương khớp mãn tính.

Dấu hiệu nhận biết giãn dây chằng đầu gối

Dây chằng có vai trò cố định xương bánh chè và xương lồi cầu đùi, đồng thời giúp ổ khớp cử động và đi lại một cách dễ dàng. Khi một trong hai dây chằng (dây chằng chéo trước và dây chằng chéo sau) bị tổn thương, bạn có thể gặp phải một số triệu chứng sau:

• Đầu gối xuất hiện cơn đau có mức độ nhẹ đến trung bình, cơn đau tăng lên khi cố cử động và đi lại
• Khớp gối đau nhiều dẫn đến hiện tượng đi lại khập khiễng và khó khăn
• Giãn dây chằng kích thích phản ứng viêm và phù nề (thường xảy ra trong khoảng vài giờ sau khi chấn thương)
• Có cảm giác ổ khớp lỏng lẻo, khớp gối bị biến dạng và có sự khác biệt rõ rệt so với khớp còn lại
• Ổ khớp có thể xuất hiện hiện tượng bầm tím do mô mềm bị va đập xuống mặt sàn hoặc các vật cứng khi gặp tai nạn
• Khớp gối có xu hướng tê cứng, khó cử động, đi lại và có cảm giác yếu cơ rõ rệt
• Ở một số trường hợp, khớp gối phát ra tiếng kêu lục cục và đau nhức. Đây là dấu hiệu cho thấy dây chằng bị giãn khiến cho 2 đầu xương va chạm mạnh vào nhau khi cử động, co duỗi

Ở một số ít trường hợp, giãn dây chằng khớp gối có thể không gây ra triệu chứng quá điển hình mà chỉ làm phát sinh cơn đau âm ỉ. Tuy nhiên nếu không phát hiện sớm, cơn đau có thể nặng dần theo thời gian và khiến cấu trúc khớp gối bị ảnh hưởng nghiêm trọng.

Nguyên nhân gây giãn dây chằng đầu gối

Nguyên nhân trực tiếp gây giãn dây chằng đầu gối là do vận động khớp quá mức hoặc do tác động cơ học mạnh. Tình trạng này khiến cho dây chằng bao xung quanh khớp gối bị kéo giãn và tổn thương.

Một số nguyên nhân có thể gây giãn dây chằng đầu gối:

• Chơi thể thao là nguyên nhân phổ biến nhất gây giãn dây chằng khớp gối. Trong đó các bộ môn đòi hỏi phải tiếp đất bằng chân, xoay người đột ngột,… như nhảy xa, nhảy cao, đá bóng, thể dục dụng cụ có khả năng gây giãn dây chằng cao hơn so với các bộ môn có cường độ nhẹ nhàng.
• Tai nạn trong quá trình sinh hoạt, lao động hoặc tai nạn khi tham gia giao thông

Ngoài những nguyên nhân trực tiếp, nguy cơ bị giãn dây chằng đầu gối cũng có thể tăng lên nếu có những yếu tố thuận lợi sau:

• Tiền sử chấn thương khớp gối
• Tuổi tác cao
• Mắc các bệnh lý xương khớp như viêm khớp dạng thấp, viêm khớp nhiễm khuẩn,…
• Giải phẫu khớp gối bất thường

Giãn dây chằng đầu gối có nguy hiểm không?

Giãn dây chằng đầu gối là một trong những dạng chấn thương khớp gối thường gặp nhất. So với tình trạng đứt dây chằng, giãn dây chằng có mức độ nhẹ hơn và hoàn toàn có thể được kiểm soát nếu điều trị đúng cách. Tuy nhiên trong trường hợp không can thiệp kịp thời, dây chằng có thể bị giãn trong thời gian dài khiến cho cấu trúc ổ khớp trở nên lỏng lẻo và mất cân bằng.

Như đã biết, hệ thống dây chằng có vai trò kết nối các xương lại với nhau và giúp khớp gối cử động dễ dàng. Tình trạng giãn dây chằng chéo trước và dây chằng chéo sau có thể làm tăng áp lực lên các mô sụn. Đồng thời làm thay đổi tương quan động học giữa xương đùi, xương chày và tác động không nhỏ đến các cơ quan khác của khớp gối như gân cơ, mô sụn, sụn chêm, màng hoạt dịch,…

Trong trường hợp không được điều trị đúng cách, giãn dây chằng đầu gối có thể gây ra các biến chứng như:

• Viêm màng hoạt dịch
• Rách sụn chêm
• Thoái hóa khớp gối
• Giảm khả năng vận động trong thời gian dài, dẫn đến teo cơ

Chẩn đoán giãn dây chằng đầu gối

Trước khi can thiệp điều trị, bạn cần thực hiện một số xét nghiệm cần thiết để bác sĩ đánh giá mức độ giãn dây chằng và loại trừ với một số khả năng có thể xảy ra. Giãn dây chằng đầu gối là tổn thương ở mô mềm nên không thể chẩn đoán thông qua X- Quang mà chủ yếu được xác định qua hình ảnh MRI hoặc CT.

Một số kỹ thuật chẩn đoán giãn dây chằng đầu gối:

• CT (Chụp cắt lớp vi tính): Chụp cắt lớp vi tính giúp bác sĩ đánh giá mức độ giãn dây chằng và phát hiện một số vấn đề ở các cơ quan khác như rách sụn chêm,…
• MRI (Chụp cộng hưởng từ): MRI biểu thị rõ hình ảnh 3 chiều của khớp gối. So với CT, hình ảnh từ MRI có giá trị hơn trong chẩn đoán giãn dây chằng khớp gối. Tuy nhiên, xét nghiệm hình ảnh này có chi phí khá cao nên không được áp dụng rộng rãi như chụp cắt lớp vi tính (CT).
• X-Quang: Chụp X-Quang không thể phát hiện tổn thương ở dây chằng, sụn chêm và các mô mềm bao xung quanh khớp gối. Tuy nhiên, bác sĩ có thể yêu cầu thực hiện kỹ thuật này để loại trừ khả năng nứt gãy xương.

Sau khi có kết quả chẩn đoán, bác sĩ sẽ đưa ra phác đồ điều trị riêng biệt tùy theo mức độ giãn dây chằng và tình trạng của ổ khớp.

Các phương pháp điều trị, phục hồi giãn dây chằng khớp gối

Giãn dây chằng khớp gối có xu hướng phục hồi sau một thời gian nhất định. Do đó, điều trị tình trạng này chủ yếu là sử dụng thuốc và áp dụng một số biện pháp giúp kiểm soát cơn đau. Đồng thời thực hiện một số bài tập để tăng cường chức năng vận động, ngăn chặn tình trạng teo cơ và giúp cấu trúc khớp vững vàng hơn.

Can thiệp điều trị sớm và đúng cách có thể kiểm soát tình trạng giãn dây chằng đầu gối trong một thời gian ngắn. Ngược lại, tình trạng chủ quan có thể khiến dây chằng chậm phục hồi, ổ khớp lỏng lẻo, giảm khả năng vận động và tăng nguy cơ thoái hóa.

Dưới đây là một số biện pháp điều trị và phục hồi giãn dây chằng khớp gối:

1. Biện pháp khắc phục tại nhà

Trong trường hợp giãn dây chằng đầu gối có mức độ nhẹ hoặc chưa thể đến bệnh viện, bạn có thể áp dụng một số biện pháp khắc phục tại nhà như:

• Cố định khớp: Để hạn chế tổn thương lên khớp gối, cần tránh cử động và co duỗi. Hệ thống dây chằng bị giãn khiến cho các đầu xương va chạm mạnh vào nhau và gây ra nhiều ảnh hưởng nặng nề. Do đó khi dây chằng bị giãn, bạn nên cố định khớp gối bằng băng đeo và hạn chế tối đa việc cử động, đi lại. Ngoài ra, cố định khớp còn giúp giảm mức độ đau nhức và sưng viêm đáng kể.
• Nâng cao đầu gối: Để giảm hiện tượng viêm, bạn nên nằm trên giường phẳng và dùng gối kê cao đầu gối. Biện pháp này giúp giảm lưu lượng máu tuần hoàn đến ổ khớp, từ đó hạn chế cảm giác sưng đỏ và đau nhức.
• Chườm lạnh: Sau đó, có thể dùng túi đá chườm trực tiếp lên khớp gối để cải thiện tình trạng nóng đỏ và đau nhức. Nhiệt độ lạnh từ túi chườm giúp làm co mạch máu, từ đó hạn chế máu tuần hoàn đến khớp gối và giúp giảm hiện tượng sưng đáng kể.
• Dùng thuốc: Trong trường hợp đầu gối đau nhiều và không thuyên giảm khi chườm lạnh, bạn có thể sử dụng một số loại thuốc không kê toa như Paracetamol, thuốc xịt giảm đau chứa Menthol, các loại thuốc chống viêm không steroid (NSAID),… Tuy nhiên để đảm bảo an toàn, chỉ sử dụng thuốc trong 3 – 5 ngày nếu không có toa của bác sĩ.

Các cách chữa giãn dây chằng đầu gối tại nhà chỉ có tác dụng giảm đau, phù nề và sưng đỏ tạm thời. Do đó, bạn nên sắp xếp đến bệnh viện để được bác sĩ thăm khám, chẩn đoán và can thiệp các biện pháp y tế kịp thời.

2. Áp dụng vật lý trị liệu bị động

Áp dụng các phương pháp vật lý trị liệu bị động có tác dụng giảm đau khớp gối, tăng tuần hoàn, thư giãn cơ và hỗ trợ giảm phù nề. Các phương pháp này được thực hiện nhằm ổn định ổ khớp, kiểm soát triệu chứng và tạo điều kiện để khớp nhanh chóng phục hồi.

Một số phương thức điều trị vật lý được áp dụng để cải thiện giãn dây chằng đầu gối bao gồm:

• Nhiệt trị liệu: Các phương pháp nhiệt trị liệu như đắp paraffin, chiếu hồng ngoại,… được thực hiện sau khi đầu gối giảm sưng đỏ và nóng rát. Các liệu pháp này có tác dụng tăng cường tuần hoàn máu, giảm đau nhức và thư giãn gân cơ bao xung quanh khớp gối.
• Sóng ngắn trị liệu: Sóng ngắn trị liệu (điện trường cao tần) là phương pháp sử dụng bức xạ điện từ có bước sóng 11m – 22m nhằm tăng nhiệt độ bên trong tổ chức khớp. Phương pháp này có tác dụng giãn mạch, giảm tình trạng bầm tím, kiểm soát cảm giác đau, chống viêm và hỗ trợ phục hồi sự dẫn truyền của dây thần kinh vận động.
• Điện xung trị liệu: Điện xung trị liệu là phương pháp sử dụng xung điện có tần số thấp và trung bình một chiều hoặc xoay chiều tác động lên cơ quan bị tổn thương. Phương pháp này có khả năng tăng chuyển hóa dinh dưỡng ở ổ khớp, giãn mao mạch và ức chế dẫn truyền cơn đau.
• Siêu âm trị liệu: Phương pháp này sử dụng sóng có tần số từ 0.7 – 3.3 tác động đến mô mềm khớp gối. Tác động từ sóng siêu âm giúp giảm tình trạng đau nhức, cải thiện hiện tượng viêm và đẩy nhanh quá trình phục hồi dây chằng, mô, sụn, gân cơ bị tổn thương.

So với sử dụng thuốc, các phương thức điều trị vật lý được đánh giá có độ an toàn cao và mang lại hiệu quả cao trong điều trị giãn dây chằng đầu gối. Ngoài ra để tăng hiệu quả giảm đau, bạn cũng có thể kết hợp phương pháp này cùng với một số mẹo chữa dây chằng đầu gối tại nhà như chườm lạnh, bất động khớp,…

3. Thực hiện các bài tập vật lý trị liệu

Sau khoảng 1 – 2 tháng thực hiện các phương pháp vật lý trị liệu bị động, bạn nên thực hiện các bài tập để phục hồi chức năng vận động và cải thiện cấu trúc ổ khớp. Dưới đây là một số bài tập giúp phục hồi giãn dây chằng đầu gối được các chuyên gia khuyến khích thực hiện:

• Duỗi gối thụ động: Ngồi trên giường cao và đặt hai chân buông thỏng sao cho bàn chân không chạm sàn. Từ từ nâng chân bị giãn dây chằng lên nhẹ nhàng sao cho chân song song với mặt đất. Nên thực hiện chậm rãi để tránh gây đau nhức đầu gối. Thực hiện đều đặn 5 – 10 lần.
• Tập cơ tứ đầu: Bài tập này có tác dụng hạn chế tình teo cơ do khớp gối không cử động lâu ngày. Để thực hiện bài tập này, cần kê sẵn khăn mỏng đã được cuộn lại đặt ở mặt sau đầu gối. Sau đó, nằm trên giường và từ từ nâng cả 2 chân lên mặt giường khoảng 20 – 30cm. Giữ trong khoảng vài giây rồi nhẹ nhàng đặt xuống. Thực hiện từ 8 – 10 lần cho đến khi khớp gối duỗi thẳng hoàn toàn.
• Tập co gối: Nằm trên sàn và đặt hai chân duỗi thẳng dựa vào tường sao cho phần chân và phần bụng tạo thành 1 góc 90 độ. Sau đó, từ từ co đầu gối ở bên chân bị giãn dây chằng cho đến khi đầu gối có cảm giác căng thì dừng lại. Giữ nguyên tư thế từ 15 – 30 giây, duỗi thẳng chân về vị trí ban đầu và lặp lại khoảng 3 – 5 lần.
• Tập căng gối: Nằm trên sàn nhà, duỗi thẳng hai chân. Sau đó, nâng chân bị giãn dây chằng lên cao sao cho chân với sàn nhà tạo thành 1 góc 90 độ. Giữ nguyên tư thế từ 10 – 15 giây và thả chân nhẹ nhàng xuống sàn. Thực hiện động tác này từ 7 – 10 lần mỗi ngày.
• Nhón chân: Khi khớp gối đã phục hồi đáng kể, bạn có thực hiện động tác nhón chân để phục hồi cơ và chức năng vận động. Để thực hiện bài tập này, cần đứng thẳng. Sau đó, nhón chân lên và giữ nguyên tư thế trong vài giây. Thực hiện liên tục trong khoảng 2 – 3 phút để cải thiện cơ của chi dưới và hỗ trợ phục hồi chức năng vận động của khớp gối.

Trên thực tế, bác sĩ sẽ xây dựng bài tập phù hợp với tình trạng sức khỏe và tiến độ phục hồi của từng trường hợp. Do đó, bạn nên luyện tập theo hướng dẫn của bác sĩ cho đến khi khớp gối phục hồi hoàn toàn. Sau đó, có thể tập yoga và bơi lội để tăng sức mạnh của khối cơ và ổn định cấu trúc của ổ khớp.

Đối với người trung niên và cao tuổi, bác sĩ có thể yêu cầu tập vật lý trị liệu kết hợp với sử dụng một số sản phẩm hỗ trợ chứa Glucosamine, Chondroitin, MSM, Collagen type II,… Các sản phẩm này có tác dụng tăng tốc độ phục hồi, điều hòa lượng dịch nhờn trong ổ khớp và giúp dây chằng dẻo dai, vững chắc hơn.

Phòng ngừa giãn dây chằng đầu gối

Giãn dây chằng đầu gối là chấn thương xương khớp rất phổ biến. Mặc dù có thể điều trị hoàn toàn nhưng tình trạng này ảnh hưởng không nhỏ đến hiệu suất lao động và chất lượng cuộc sống. Hơn nữa với những người trung niên và cao tuổi, giãn dây chằng đầu gối thường mất nhiều thời gian để hồi phục hoàn toàn và có thể làm tăng nguy cơ thoái hóa khớp nếu không điều trị đúng cách.

Vì vậy sau khi điều trị giãn dây chằng đầu gối, bạn nên thực hiện một số biện pháp phòng ngừa sau:

• Thận trọng khi chơi thể thao, sinh hoạt, lao động và tham gia giao thông để hạn chế tối đa tình trạng chấn thương.
• Người trung niên và cao tuổi nên hạn chế các bộ môn thể thao dễ gây giãn dây chằng như đá bóng, thể dục dụng cụ, nâng tạ,… Thay vào đó, nên tập các bộ môn có cường độ nhẹ nhàng phù hợp với độ tuổi như bơi lội, đi bộ, đạp xẹ và yoga.
• Nên thực hiện các bài tập khởi động để làm nóng cơ thể trước khi chơi thể thao. Biện pháp này có thể làm giảm tình trạng đau nhức xương khớp và hạn chế tối đa các chấn thương lên khớp gối.
• Giãn dây chằng đầu gối có thể xảy ra do té ngã. Do đó, cần thận trọng khi leo cầu thang và hạn chế mang giày cao gót khi không cần thiết.
• Theo thời gian, ổ khớp có xu hướng lỏng lẻo và thoái hóa do tác động của tuổi tác. Vì vậy, người cao tuổi có nguy cơ bị đứt, giãn dây chằng cao hơn so với người trẻ tuổi. Để hạn chế các chấn thương ở khớp gối, nên chủ động bổ sung canxi, vitamin D qua chế độ ăn uống và luyện tập thể dục thể thao thường xuyên.

Giãn dây chằng đầu gối là một trong những dạng chấn thương thường gặp nhất. Nếu chăm sóc đúng cách, tình trạng này có thể thuyên giảm hoàn toàn sau 1 – 3 tháng. Ngược lại tình trạng chủ quan có thể khiến cấu trúc khớp lỏng lẻo, mô sụn bị bào mòn và tăng tốc độ lão hóa. Do đó ngay khi gặp phải chấn thương, bạn nên chủ động đến bệnh viện để được chẩn đoán và điều trị kịp thời.