Bà bầu bị rối loạn tiêu hóa nên ăn gì? Không nên ăn gì?

Bà bầu bị rối loạn tiêu hóa nên ăn gì, kiêng gì là vấn đề rất được quan tâm. Thay vì sử dụng thuốc, thai phụ có thể điều chỉnh chế độ ăn để cải thiện chức năng tiêu hóa và giảm các triệu chứng khó chịu như đau bụng, táo bón, đầy hơi,…

Vì sao bà bầu dễ bị rối loạn tiêu hóa?

Mang thai là hành trình dài mà mẹ bầu phải đối mặt với nhiều vấn đề về tâm sinh lý. Sự thay đổi của hormone và các cơ quan trong thai kỳ gây ra không ít phiền toái – đặc biệt là trong những tháng đầu thai kỳ, trong đó vấn đề thường gặp nhất là rối loạn tiêu hóa.

Khi mang thai, sự gia tăng của hormone progesterone dẫn đến tình trạng giảm vận động của cơ thực quản, dạ dày và đường ruột. Điều này khiến mẹ bầu gặp phải tình trạng buồn nôn, nôn mửa, đầy hơi, chướng bụng, ợ chua, đau dạ dày. Vào những tháng giữa và cuối thai kỳ, thai nhi phát triển lớn chèn ép đường ruột khiến khả năng tiêu hóa giảm, mẹ bầu thường bị táo bón và trung tiện nhiều.

Ngoài những nguyên nhân khách quan, bà bầu cũng có thể bị rối loạn tiêu hóa do dùng quá nhiều món ăn bổ dưỡng khiến hệ tiêu hóa quá tải. Hậu quả là gây đau dạ dày, chướng bụng, tiêu hóa kém và táo bón. Bên cạnh đó, một số yếu tố khác góp phần gây ra tình trạng này bao gồm lười vận động, uống ít nước, chế độ ăn ít chất xơ, sử dụng thực phẩm bẩn,…

Bà bầu bị rối loạn tiêu hóa nên ăn gì?

Nguồn dinh dưỡng được dung nạp trong thai kỳ không chỉ cung cấp năng lượng cho mẹ mà còn đáp ứng nhu cầu của thai nhi. Nếu để tình trạng rối loạn tiêu hóa kéo dài, cả sức khỏe của mẹ và thai nhi đều bị ảnh hưởng đáng kể.

Rối loạn tiêu hóa khi mang thai chủ yếu do sự thay đổi của hormone và một số thói quen ăn uống, sinh hoạt thiếu lành mạnh. Do đó, mẹ bầu hoàn toàn có thể cải thiện tình trạng này bằng cách điều chỉnh chế độ ăn. Chế độ dinh dưỡng hợp lý vừa giúp cải thiện triệu chứng rối loạn tiêu hóa, vừa mang đến nguồn dưỡng chất cân đối cho mẹ bầu và thai nhi.

Hiểu rõ vấn đề “Bà bầu bị rối loạn tiêu hóa nên ăn gì?” sẽ là cơ sở để mẹ bầu dễ dàng lên kế hoạch ăn uống phù hợp:

1. Các món cháo và súp

Khi bị rối loạn tiêu hóa, bà bầu nên dùng các món cháo, súp mềm, lỏng và ít gia vị để giảm áp lực lên hệ tiêu hóa. Các món ăn này giúp làm dịu thực quản, dạ dày và điều hòa nhu động đường ruột. Mẹ bầu nên dùng các món cháo, súp như súp cua, súp gà nấm, cháo thịt bằm, cháo cá chép,… để bổ sung dinh dưỡng và ổn định hoạt động của hệ tiêu hóa.

Các món cháo, súp này vừa cung cấp đầy đủ dinh dưỡng, vừa có hương vị thơm ngon và dễ tiêu hóa. Vào những ngày bụng đầy trướng, hay ợ chua, táo bón và ăn uống không ngon, mẹ bầu có thể dùng món cháo và súp để thay thế cho cơm. Khi chế biến, nên hạn chế cho quá nhiều gia vị, đặc biệt là muối và các loại gia vị cay nóng như tiêu, ớt, mù tạt.

Ngoài ra, mẹ bầu cũng có thể dùng cháo và súp lỏng cho các bữa ăn nhẹ bên cạnh 3 bữa chính. Việc chia nhỏ bữa ăn sẽ giúp giảm áp lực lên hệ tiêu hóa và tăng khả năng hấp thu dinh dưỡng của cơ thể. Các món cháo, súp cũng không gây nặng bụng nên hầu như không ảnh hưởng đến bữa ăn chính của mẹ bầu.

2. Tăng cường rau xanh vào chế độ ăn

Rau xanh là nhóm thực phẩm rất tốt cho hệ tiêu hóa. Khi bị rối loạn tiêu hóa, mẹ bầu nên tăng cường các loại rau xanh vào thực đơn ăn uống hằng ngày. Nhóm thực phẩm này cung cấp một lượng lớn chất xơ giúp điều hòa nhu động ruột, tăng số lợi khuẩn trong tá tràng – đại tràng, đào thải độc tố và ngăn ngừa, cải thiện chứng táo bón.

Bổ sung rau xanh hằng ngày giúp ổn định hệ tiêu hóa và tăng sức đề kháng của đường ruột. Do đó, phụ nữ mang thai nên thêm rau xanh vào chế độ ăn mỗi ngày để phòng ngừa táo bón, đau bụng, tiêu chảy và đầy hơi, khó tiêu. Chất xơ trong rau xanh còn giúp làm sạch vi khuẩn và độc tố tích tụ trong đường ruột.

Không chỉ chứa hàm lượng chất xơ cao, rau xanh còn là nguồn cung cấp vitamin, khoáng chất và các loại chất chống oxy hóa. Vì vậy bên cạnh tác dụng đối với hệ tiêu hóa, nhóm thực phẩm này còn giúp mẹ bầu tránh răng cân quá nhanh, phòng ngừa chứng tiểu đường thai kỳ, giảm cholesterol, tăng cường thị lực,…

3. Bà bầu bị rối loạn tiêu hóa nên bổ sung trái cây

Tương tự như rau xanh, trái cây cũng là nguồn cung cấp chất xơ dồi dào cho cơ thể. Ngoài ra, trái cây còn chứa nhiều nước giúp làm mềm phân, ngăn ngừa táo bón và cải thiện tình trạng mất nước do tiêu chảy. Hàm lượng vitamin dồi dào trong nhóm thực phẩm này cũng giúp mẹ bầu phục hồi nhanh hơn khi bị rối loạn tiêu hóa, đồng thời hỗ trợ tăng sức đề kháng và kích thích vị giác.

Theo các chuyên gia dinh dưỡng, phụ nữ mang thai nên dùng các loại trái cây mềm và chứa lượng đường vừa phải như dâu tây, quả bơ, bưởi, quýt, cam, lê, táo,… để cung cấp vitamin thiết yếu cho cơ thể và đáp ứng sự phát triển của thai nhi. Ngoài ăn trái cây trực tiếp, mẹ bầu cũng có thể dùng nước ép và sinh tố để đa dạng thực đơn ăn uống.

4. Thực phẩm chứa lợi khuẩn (probiotic)

Probiotic là các loại vi khuẩn có lợi cho đường ruột với chức năng chính là ức chế sự phát triển của hại khuẩn, điều hòa nhu động ruột và tham gia vào quá trình phân giải, hấp thu dinh dưỡng trong thức ăn. Ngoài ra, lợi khuẩn còn thúc đẩy tăng tế bào bạch cầu – tế bào máu có chức năng miễn dịch.

Khi bị rối loạn tiêu hóa, mẹ bầu nên tăng cường bổ sung các loại thực phẩm chứa probiotic như dưa chuột muối, kim chi (nên dùng kim chi không có ớt bột), nấm sữa Kefir và phổ biế nhất là sữa chua. Thêm các loại thực phẩm này vào chế độ ăn sẽ giúp mẹ bầu giảm nhanh tình trạng đầy hơi, chướng bụng, táo bón và ăn không tiêu.

Để ổn định số lượng lợi khuẩn trong đường ruột, mẹ bầu nên bổ sung cùng với các loại ngũ cốc, hạt và trái cây. Chất xơ từ các loại thực phẩm này chính là “thức ăn” cho lợi khuẩn giúp vi khuẩn có lợi sản sinh nhanh và có thể chống lại hại khuẩn. Để lợi khuẩn không bị dịch vị dạ dày tiêu diệt, mẹ nên dùng thực phẩm giàu probiotic trong hoặc sau bữa ăn khoảng 1 giờ đồng hồ.

5. Dùng các loại thịt trắng thay cho thịt đỏ

Khi hệ tiêu hóa bị rối loạn, mẹ bầu nên ưu tiên dùng các loại thịt trắng (thịt gà, cá, các loại hải sản) thay cho thịt đỏ (thịt đà điểu, thịt bò, thịt trâu, thịt heo,…). So với thịt đỏ, thịt trắng chứa hàm lượng protein không quá chênh lệch nhưng ít chất béo và dễ tiêu hóa, hấp thu hơn.

Sử dụng các món ăn từ thịt đỏ khi bị rối loạn tiêu hóa có thể làm trầm trọng tình trạng đầy hơi, chướng bụng, táo bón và khó tiêu. Trong khi đó, các món ăn từ thịt gà có thể cung cấp cho mẹ bầu đầy đủ dinh dưỡng nhưng dễ tiêu hóa hơn. Ngoài ra, với hàm lượng chất béo bão hòa thấp, dùng các loại thịt trắng thay thế cho thịt đỏ còn giúp mẹ bầu tránh tình trạng tăng cân quá nhanh, hạn chế tình trạng cao huyết áp và các biến chứng thai kỳ.

Khi hệ tiêu hóa đã ổn định, mẹ bầu nên dùng thịt trắng nhiều hơn thịt đỏ để tránh dư thừa dưỡng chất dẫn đến nhiều vấn đề sức khỏe. Để tránh hấp thu quá nhiều chất béo, mẹ nên chế biến thịt trắng ở dạng hầm, nấu súp, cháo, miến, kho, luộc hoặc hấp thay vì chiên xào hay nướng.

6. Dùng thực phẩm có tác dụng dược lý

Ngoài việc bổ sung thực phẩm lành mạnh và tốt cho hệ tiêu hóa, mẹ bầu cũng có thể dùng một số thực phẩm có tác dụng dược lý để giảm tình trạng tiêu chảy, đau bụng, đầy hơi, khó tiêu,… Thêm các loại thực phẩm này vào chế độ ăn hằng ngày sẽ giúp mẹ bầu kiểm soát nhanh các vấn đề về tiêu hóa.

• Thìa là (thì là): Thìa là là loại rau gia vị được dùng trong các món canh và súp nhằm tăng hương vị của món ăn. Thảo dược này cũng đã được chứng minh mang lại nhiều lợi ích đối với sức khỏe – đặc biệt là của mẹ bầu. Các nghiên cứu cho thấy, thìa là làm giảm sự phát triển của phẩy khuẩn tả gây viêm đường tiêu hóa cấp và một số vi khuẩn có hại khác. Do đó, mẹ bầu có thể thêm thìa là vào chế độ ăn hằng ngày để giảm nhẹ các triệu chứng rối loạn tiêu hóa.
• Củ gừng: Nếu bị tiêu chảy, đau bụng và buồn nôn, mẹ bầu có thể dùng các món ăn từ củ gừng. Gừng có vị cay nồng, tính ấm, tác dụng kích thích vị giác, tiêu hóa, chống buồn nôn và giải độc. Ngoài ra, thai phụ cũng có thể dùng trà gừng ấm để làm dịu các triệu chứng rối loạn tiêu hóa.
• Trà hoa cúc: Trà hoa cúc được ưa chuộng bởi hương vị thơm ngon và tác dụng cải thiện chất lượng giấc ngủ hiệu quả. Bên cạnh đó, loại trà này còn giúp trung hòa axit dạ dày, giảm tình trạng ợ nóng, đầy hơi và chướng bụng. Để giảm nhẹ các triệu chứng rối loạn tiêu hóa, mẹ có thể dùng 1 tách trà hoa cúc ấm cùng với một ít đường phèn hoặc mật ong.
• Bạc hà, húng quế: Các loại rau thơm như bạc hà, húng quế đều có tác dụng giảm nhẹ triệu chứng do rối loạn tiêu hóa gây ra. Tinh dầu từ các loại rau này giúp cải thiện tình trạng buồn nôn, khó chịu và kích thích hoạt động của hệ tiêu hóa. Ngoài ra, dùng trà bạc hà cũng đã được chứng minh có thể giảm tiêu chảy, táo bón và đầy hơi ở mẹ bầu. Tuy nhiên, mẹ bầu chỉ nên dùng 1 tách trà bạc hà mỗi ngày để tránh co thắt tử cung.

7. Bổ sung đủ 2 – 2.5 lít nước mỗi ngày

Ngoài bổ sung các loại thực phẩm lành mạnh và lợi tiêu hóa, mẹ bầu nên uống đủ 2 – 2.5 lít nước mỗi ngày khi bị rối loạn tiêu hóa. Uống nhiều nước giúp điều hòa nhu động ruột và cải thiện tình trạng táo bón rõ rệt. Ngoài nước lọc, mẹ cũng có thể dùng nước ép trái cây, trà hoa cúc, trà vỏ cam,… để kích thích hoạt động của cơ quan tiêu hóa.

Đối với những trường hợp bị tiêu chảy, uống đủ nước còn giúp bù chất lỏng và hạn chế tình trạng mất cân bằng điện giải. Nếu bị tiêu chảy nhiều, mẹ nên thêm vào một ít muối trong nước lọc để giữ nước cho cơ thể. Vào những tháng cuối thai kỳ, nhu động ruột giảm khiến mẹ bầu thường xuyên bị táo bón. Để cải thiện tình trạng này, mẹ nên uống đủ nước và bổ sung thêm nước ép từ trái cây, rau xanh.

Bà bầu bị rối loạn tiêu hóa nên kiêng ăn gì?

Ngoài thắc mắc “Bà bầu bị rối loạn tiêu hóa nên ăn gì?”, mẹ bầu cũng cần trang bị kiến thức về các loại thực phẩm và đồ uống nên kiêng cữ để hệ tiêu hóa có điều kiện phục hồi hoàn toàn.

Nếu dùng các loại thực phẩm không phù hợp trong thời gian này, tình trạng rối loạn tiêu hóa ở mẹ bầu sẽ trở nên nghiêm trọng và có thể phải can thiệp điều trị y tế. Do đó, mẹ bầu bị rối loạn tiêu hóa nên kiêng các loại thực phẩm sau:

1. Thực phẩm giàu đạm và nhiều chất béo

Đạm, chất béo là thành phần dinh dưỡng có trong nhiều loại thức ăn. Đây đều là những dưỡng chất cần thiết tạo ra năng lượng và tham gia vào các quá trình sinh hóa của cơ thể. Tuy nhiên, đạm và chất béo đều rất khó tiêu hóa. Vì vậy khi hệ tiêu hóa gặp phải vấn đề, bạn nên tránh dùng thực phẩm quá nhiều chất béo và chứa hàm lượng đạm quá cao như đồ ăn nhanh, các loại thịt đỏ nướng, chiên, đồ hộp, mỡ và nội tạng động vật.

Ngoài ra, mẹ bầu cũng nên tránh các món ăn giàu dinh dưỡng như óc heo chưng, trứng vịt lộn, gà ác tiềm,… khi bị rối loạn tiêu hóa. Khi hệ tiêu hóa đã ổn định, mẹ có thể bổ sung các món ăn này để cung cấp dinh dưỡng cho cơ thể và thai nhi. Tuy nhiên, chỉ nên dùng từ 1 – 2 lần/ tuần và cần bổ sung thêm rau xanh để cơ thể dễ dàng tiêu hóa thức ăn.

2. Đồ ăn chế biến sẵn

Các loại đồ ăn chế biến sẵn được ưa chuộng bởi tính tiện lợi cao, dễ sử dụng và đa phần đều có hương vị thơm ngon. Tuy nhiên để sản phẩm bảo quản được trong thời gian dài, các loại thực phẩm này thường phải tẩm ướp với một số thành phần hóa học gây hại cho sức khỏe nói chung và hệ tiêu hóa nói riêng.

Các món ăn chế biến sẵn như thịt xông khói, xúc xích, cá hộp, thịt hộp, mì ăn liền,… đều chứa nhiều dầu mỡ và muối. Khi bị rối loạn tiêu hóa, bà bầu cần tránh dùng các món ăn này để giảm tình trạng đầy hơi, chướng bụng và táo bón. Ngoài ra, chất bảo quản và phẩm màu trong đồ ăn chế biến sẵn cũng gia tăng áp lực lên dạ dày, đường ruột và làm nghiêm trọng hơn các triệu chứng rối loạn tiêu hóa.

3. Thực phẩm tái, sống

Khi mang thai, đặc biệt là đang bị rối loạn tiêu hóa, mẹ bầu tuyệt đối không nên dùng thức ăn tái và sống. Hầu hết các loại đồ ăn chưa được chế biến đều chứa nhiều ký sinh trùng, nấm và vi khuẩn có hại như Listeria và Salmonella.

Thông thường, hệ miễn dịch của người trưởng thành có thể ức chế sự phát triển và đào thải các loại vi khuẩn này ra bên ngoài cơ thể. Tuy nhiên, vi khuẩn có thể đi qua nhau thai và xâm nhập vào cơ thể thai nhi dẫn đến nhiều biến chứng thai kỳ như thai chết lưu, sảy thai, sinh non và tăng nguy cơ dị tật thai nhi. Chính vì vậy, mẹ bầu không nên dùng các loại thực phẩm tái, sống.

Hơn nữa khi bị rối loạn tiêu hóa, thực phẩm tái sống có thể làm tăng nhu động ruột dẫn đến tiêu chảy, đau bụng và tiêu hóa kém. Để đảm bảo an toàn, mẹ bầu nên dùng thức ăn được nấu chín hoàn toàn và tránh dùng đồ tái, sống – kể cả các loại rau xanh.

4. Các món ăn có tính hàn

Nếu bị đau bụng và tiêu chảy, mẹ bầu nên kiêng các loại thực phẩm có tính hàn như khổ qua (mướp đắng), rau sam, thịt ốc, nước dừa, rau ngót,… Các loại thực phẩm này có thể khiến tình trạng đầy hơi, tiêu chảy và đau bụng trở nên nghiêm trọng hơn.

Trong 3 tháng đầu thai kỳ, mẹ bầu cũng cần phải kiêng thực phẩm có tính hàn vì lúc này, thai nhi chưa thật sự ổn định. Khi bước vào tháng thứ 4 thai kỳ, mẹ có thể cân bằng thực phẩm có tính hàn – nhiệt để cung cấp đầy đủ vi chất dinh dưỡng cần thiết cho bản thân và thai nhi.

5. Rượu bia và đồ uống chứa caffeine

Rượu bia và đồ uống chứa caffeine luôn nằm trong danh sách các loại thức uống cần kiêng cữ khi bị rối loạn tiêu hóa – nhất là với phụ nữ mang thai. Caffeine trong các loại trà và cà phê làm chậm nhu động ruột và khiến cơ thể bị mất nước. Do đó, thức uống này có thể làm nghiêm trọng triệu chứng táo bón, đầy hơi, chướng bụng do rối loạn tiêu hóa.

Bà bầu bị rối loạn tiêu hóa hay không đều phải tránh sử dụng thức uống chứa cồn. Khi dung nạp rượu bia, một lượng nhỏ cồn sẽ đi qua nhau thai và xâm nhập vào hệ thần kinh của thai nhi. Cồn khiến cho hệ thần kinh trung ương bị ức chế, ngăn cản quá trình hấp thu dinh dưỡng và oxy để phát triển các cơ quan. Dùng đồ uống chứa cồn khi mang thai gia tăng nguy cơ tiền sản giật, sinh non, thai chết lưu và trẻ sinh ra có nguy cơ dị tật cao.

Đối với hệ tiêu hóa, rượu bia cũng gây ra những ảnh hưởng nhất định. Khi tiếp xúc với thực quản và niêm mạc dạ dày, cồn trong bia rượu có thể kích thích niêm mạc dẫn đến cảm giác bỏng rát và khó chịu. Ngoài ra, đồ uống chứa cồn còn gia tăng độc tố lên gan và làm chậm nhu động ruột. Vì vậy trong thời gian mang thai, mẹ bầu tuyệt đối không sử dụng rượu bia và các loại đồ uống chứa caffeine.

Một số lưu ý khi ăn uống cho bà bầu bị rối loạn tiêu hóa

Rối loạn tiêu hóa khi mang thai xảy ra chủ yếu do thói quen ăn uống, sinh hoạt thiếu khoa học và ảnh hưởng của hormone thai kỳ. Do đó, tình trạng này có thể xảy ra nhiều lần trong suốt thai kỳ. Vì vậy khi xây dựng thực đơn ăn uống, mẹ bầu cần tuân thủ những nguyên tắc sau:

• Xây dựng chế độ ăn uống hợp lý với hàm lượng dinh dưỡng cân bằng. Tuyệt đối không bổ sung quá nhiều món ăn tẩm bổ hoặc kiêng cữ quá mức khiến thai nhi thiếu dinh dưỡng, chậm phát triển.
• Mẹ bầu nên chia nhỏ bữa ăn, thay vì dùng 3 bữa nên ăn từ 5 – 6 bữa mỗi ngày. Chia nhỏ bữa ăn giúp giảm áp lực lên hệ tiêu hóa và hạn chế được tình trạng nôn trớ thức ăn, đầy hơi, táo bón do thai nhi phát triển, chèn ép cơ quan tiêu hóa trên và dưới.
• Tuân thủ nguyên tắc ăn chín uống sôi, kể cả với các loại rau xanh. Ngoài ra, mẹ cũng nên hạn chế dùng các loại thực phẩm lạ, có khả năng dị ứng cao. Trong thời gian mang thai, sự thay đổi của hormone khiến mẹ bầu nhạy cảm và có khả năng dị ứng thực phẩm cao hơn.
• Bên cạnh việc nên ăn gì, kiêng gì khi bị rối loạn tiêu hóa, mẹ bầu cũng cần tập thể dục thường xuyên, ngủ đúng giờ, đủ giấc và hạn chế căng thẳng để ổn định chức năng tiêu hóa. Lối sống khoa học sẽ giúp mẹ bầu giảm nhẹ và phòng ngừa các triệu chứng như đầy bụng, khó tiêu, trào ngược dạ dày, táo bón,…

Hy vọng qua những chia sẻ trên, mẹ bầu đã hiểu rõ “Bà bầu bị rối loạn tiêu hóa nên ăn gì, kiêng gì?”. Qua đó dễ dàng xây dựng thực đơn ăn uống phù hợp để cải thiện triệu chứng và ổn định chức năng của các cơ quan tiêu hóa.