Các loại thuốc trị viêm xoang được sử dụng phổ biến nhất

Thuốc trị viêm xoang nào hiệu quả, ít tác dụng phụ luôn là điều mà những người mắc bệnh này băn khoăn. Tuy nhiên việc sử dụng thuốc trị viêm xoang còn cần dựa theo sự chẩn đoán và chỉ định của bác sĩ để phù hợp với từng cơ địa để gây không ra các tác dụng phụ không đáng có. 

Bệnh viêm xoang là gì?

Viêm xoang là một bệnh khá phổ biến hiện nay, thường xuất hiện do một đợt cảm cúm kéo dài hoặc viêm mũi dị ứng nặng khiến người bệnh cảm thấy nghẹt mũi, khó thở, chảy nước mũi nhất là khi thay đổi thời tiết. Tình trạng này kéo dài khiến người bệnh luôn trong trạng thái mệt mỏi, khó chịu, đau đầu, làm việc kém hiệu quả. Về lâu về dài ảnh hưởng trực tiếp đến đời sống tinh thần của mỗi người bệnh.

Điều trị viêm xoang không khó nhưng đòi hỏi sự kiên trì vì nó rất dễ tái phát, có thể biến chứng thành mãn tính khiến người bệnh thêm mệt mỏi. Sử dụng các loại thuốc đặc trị để làm thông xoang mũi, giảm sung tấy, phù nề, tiêu diệt virus là tác dụng chủ yếu là các loại thuốc điều trị viêm xoang đem lại.

Tùy vào từng tình trạng và cơ địa của bệnh nhân mà các bác sĩ sẽ chỉ định các loại thuốc điều trị khác nhau. Sau đây là những loại thuốc điều trị viêm xoang phổ biến nhất hiện nay.

Các thuốc điều trị bệnh viêm xoang phổ biến

Để điều trị dứt điểm bệnh viêm xoang cần phải có sự hỗ trợ của các loại thuốc để giảm tình trạng nghẹt mũi, lưu thông đường thở, loại bỏ các dịch nhầy trong mũi và giảm các triệu chứng sưng tấy trong vùng niêm mạc. Việc dùng thuốc trị bệnh viêm xoang cần có sự hỗ trợ và chỉ định của bác sĩ để phù hợp với từng nguyên nhân và cơ địa của người bệnh.

1. Thuốc xịt, nhỏ mũi chứa NaCl 0.9% (nước rửa mũi)

Trên thị thường Dung dịch NaCl 0,9% thường được chỉ định dùng cho những người bị viêm xoang nhằm làm co niêm mạc vùng mũi, sát khuẩn nhẹ giúp loại trừ các vi khuẩn lây lan gây bệnh nơi đây.  Nước nhỏ mũi NaCl 0,9% là đem đến tác dụng cao trong việc tái tạo lại tế bào niêm mạc mũi, nhờ đó giúp loại bỏ dịch nhầy trong mũi, đường thở được thông thoáng và người bệnh dễ thở hơn.

Bên cạnh đó, loại thuốc nhỏ mũi này có giúp loại bỏ các dị nguyên đang còn tích tụ bên trong niêm mạc hô hấp khiến cho tình trạng viêm xoang trở nên tồi tệ hơn. Dung dịch NaCl 0,9% còn có khả năng chống khô mũi, nghẹt mũi, có tác dụng tốt trong điều trị những người bị viêm mũi dị ứng, vị viêm xoang do hít phải các tác nhân dị ứng như phấn hoa, lông động vật.

Có thể dùng dung dịch này cho mọi đối tượng, kể cả trẻ con hay người lớn, phụ nữ có thai hay đang cho con bú để vệ sinh mũi hằng ngày. Ngay cả khi không bị viêm xoang thì NaCl 0,9% vẫn thường được sử dụng để ngăn ngừa sự hình thành các chất nhầy do khuẩn xâm nhập trong khoang mũi, thậm chí dùng được ở cả khoang họng.

Tuy nhiên đây là một dạng thuốc hỗ trợ để làm sạch mũi, giúp đường thở thông thoáng, giảm nghẹt mũi mà thôi. Người bệnh muốn hết viêm xoang thì vẫn cần sử dụng thêm các loại thuốc đặc trị khác theo yêu cầu của bác sĩ.

2. Thuốc co mạch

Thuốc co mạch là loại thuốc thường dùng để giảm sưng nề, xung huyết tại vùng niêm mạc mũi nhờ sự kích thích lên các thụ thể alpha- adrenergic của chất giao cảm Xylometazolin. Loại thuốc này hoạt động theo cơ chế làm tăng nồng độ ion Ca trong máu cũng như tế bào cơ trơn của thành mạch. Từ đó khiến các mạch máu bị co lại, tốc độ lưu thông máu chậm, tạo ra các áp lực lên thành mạch giúp mũi thông thoáng và dễ thở hơn.

Trong điều trị viêm xoang, thuốc co mạch có thể sử dụng ở dạng viên uống và dạng xịt.

Thuốc co mạch dạng xịt

Thuốc co mạch dạng xịt thường được sử dụng khá phổ biến vì đem lại hiệu quả rất nhanh chóng.  Các hoạt chất có trong loại thuốc này thường là là Pseudoephedrine, naphazolin, xylometazolin… Chỉ sau 3 phút đến nửa tiếng, người dùng sẽ nhanh chóng thấy được hiệu quả của loại thuốc này, mũi được thông thoáng và dễ thở hơn rất nhiều.

Các triệu chứng sổ mũi, chảy dịch mũi, kho thở cũng được cải thiện đáng kể sau khi dùng nhóm thuốc này. Tuy nhiên, theo nghiên cứu loại thuốc này chỉ nên sử dụng trong thời gian ngắn dành cho các trường hợp viêm xoang gây khó thở nặng bởi nó có thể gây ra một số tác dụng phụ. Tốt nhất không nên dùng thuốc co mạch dạng xịt quá 7 ngày liên tiếp vì có thể gây ra các vấn đề sau

• Có thể gây ra tình trạng nhờn thuốc, gây tắn nghẽn phục hồi, phải sử dụng với liều lượng ngày càng cao nhưng hiệu quả giảm dần.
• Sử dụng lâu ngày với cường độ lớn có thể gây sưng mô, nhiễm trùng vùng niêm mạc.
• Lo lắng, hồi hộp, tăng huyết áp, tim đập nhanh

Vì vậy không nên dùng thuốc này cho trẻ em dưới 6 tuổi, người bị cao huyết áp và những người mẫn cảm với các thành phần của thuốc.

Thuốc co mạch dạng uống

So với thuốc co mạch dạng xịt thì nhóm thuốc uống cho hiệu quả lâu hơn, trong khoảng sau 30 – 60 phút mới bắt đầu có dấu hiệu thuyên giảm các triệu chứng từ viêm xoang. Các thành phần chính trong thuốc bao gồm Phenylephrine, Phenylpropanolamine, , Pseudoephedrin. Nhờ cơ chế chống phù nề, thuốc sẽ giúp giảm nhanh các triệu chứng sưng tấy, làm thông thoáng đường thở, dẫn lưu dịch và đẩy các dịch ứ ra bên ngoài.

Nhóm thuốc co mạch thường dùng cho những người trường thành và được kê theo toa của bác sĩ nhằm đảm bảo an toàn cho người dùng. Do cơ chế co mạch nên thuốc có thể gây ra một số tác dụng phụ sau

• Tăng huyết áp, tim đập nhanh, rối loạn nhịp tim, đánh trống ngực.
• Căng thẳng thần kinh, run, có thể gây mất ngủ.
• Khô miệng, chán ăn, lo lắng.

Vì thế, nhóm thuốc này chống chỉ định một số đối tượng như

• Người mắc bệnh như cao huyết áp, tiểu đường, cương giáp, u xơ tiền liệt tuyến…
• Trẻ em dưới 6 tuổi
• Người mẫn cản với các thành phần của thuốc.

Thường các nhóm thuốc co mạch cả dạng uống và dạng xịt chỉ nên dùng theo sự chỉ định của bác sĩ trong vòng dưới 7 ngày. Nếu thấy có các triệu chứng bất thường khi sử dụng người bệnh cần tạm dùng thuốc ngay  và xin các chỉ định từ bác sĩ để bảo vệ sức khỏe.

3. Thuốc xịt mũi trị viêm xoang chứa corticoid

Corticoid là hoạt chất có thành phần chính gồm Beclomethason, Budesonid và Fluticason thường được bào chế từ cơ quan tuyến thượng thận của những loài động vật có xương sống cùng một số chất tổng hợp khác như . Corticoid có tính kháng viêm khá mạnh nên thường được dùng cho những người bị viêm xoang mãn tính cũng như phòng tránh sự tái phát của viêm xoang rất hiệu quả.

Đặc tính kháng viêm của các loại thuốc xịt mũi trị viêm xoang chứa corticoid giúp giảm các tình trạng sưng tấy, viêm nhiễm trong khoang mũi, nhờ đó đường thở được thông thoáng nhanh chóng. Corticoid cũng giúp ức chế sự hoạt động của hệ thống miễn dịch, có thể giúp kiểm soát các tình trạng viêm xoang do dị ứng gây nên.

Với viêm xoang, nhóm thuốc Corticoid được sử dụng ở hai dạng chính là xịt hoặc hoặc hít để làm giảm nhanh chóng các triệu chứng nghẹt mũi, chảy nước mũi, khó thở,.. Những bệnh nhân có nguy cơ tái phát viêm xoang do các tác nhân dị ứng bên ngoài như sự thay đổi thời tiết  hay phấn hoa cũng được chỉ định loại thuốc này nhằm đề phòng viêm xoang tái phát.

Thuốc xịt mũi trị viêm xoang chứa corticoid cũng có thể gây ra một số tác dụng phụ như hắt xì, buồn nôn, đau đầu, chảy máu cam… Trong một số trường hợp, người sử dụng thuốc nay cũng có thể bị nấm miệng hay tưa lưỡi. Ngoài ra, do tính chất ức chế hệ miễn dịch nên khi sử dụng chứa corticoid cũng có thể khiến quá trình làm lành các vết thương, vết rách hoặc các vết mổ sau phẫu thuật lâu lành hơn.

Dùng thuốc xịt mũi có chứa corticoid  cũng cần tuân theo chỉ định của bác sĩ, không nên dùng cho trẻ dưới 12 tuổi hay trẻ dưới 6 tuổi nếu trong thành phần thuốc có chứa Beclomethasone . Dù thuốc mang lại hiệu quả cao và khá nhanh chóng không nên quá lạm dụng thuốc corticoid dài ngày vì có thể gây ra tình trạng  suy giảm hệ miễn dịch của niêm mạc hô hấp khá nguy hiểm.

4. Thuốc giảm đau, chống viêm trị viêm xoang cấp

Khi bị viêm xoang, người bệnh thường kèm theo các triệu chứng đau nhức đầu, đau nhức vùng xoang mũi, cơ thể mệt mỏi do sự viêm nhiễm trùng tại vùng niêm mạc mũi. Vì vậy người bệnh có thể sẽ được kê thêm các nhóm thuốc giảm đau chống viêm để hạn chế sự sưng tấy, giảm bớt sự khó chịu cho người bệnh.

Kèm theo các cơn đau, người bệnh có thể bị nổi hạch kèm sốt cao vì các các loại thuốc được chỉ đình thường là Paracetamol, Ibuprofen, Diclofenac,… để hạ sốt, giảm đau nhanh chóng cho người bệnh. Các loại thuốc này thường được chỉ định sử dụng trong 3-5 ngày. Với những bệnh nhân dị ứng và không hợp với các nhóm thuốc như Paracetamol, có thể được chỉ định thay thế bằng các loại thuốc chống viêm không steroid (NSAID) như, Aspirin, Diclofenac hay Ibuprofen… để giảm đau hạ sốt nhanh hơn.

Thuốc có thể được dùng ở dạng viên uống, viên sủi, hay dang bột. Với những trẻ nhỏ không dùng được thuốc hay có các triệu chứng nôn mửa sau khi dùng có thể dùng các dạng thuốc đặt ở hậu môn. Nhóm thuốc này có thể gây ra một số tác dụng phụ như đau vùng thượng vị, khó tiêu, rối loạn nhu động ruột có cảm giác buồn nôn và có thể phát ban. Tuy nhiên đa phần đây là các thuốc an toàn và có thể dùng cho trẻ nhỏ.

Ngoài ra, nếu có các tiền sử mắc bệnh như viêm loét dạ dày, nghiện rượu bia, suy giảm chức năng gan, thận thiếu máu hay thiếu hụt men G6PD nên xin tư vấn từ bác sĩ trước khi sử dụng.

5. Thuốc kháng Histamine H1

Histamin H1 là hoạt chất giữ vai trò trung gian nhằm ngừa ngừa các tình trạng sốc phản vệ và dị ứng. Hoạt chất này có rất nhiều tại các mô trong cơ thể nhưng không phân bố không đồng đều. Khi cơ thể bị tác động của các dị nguyên bên ngoài như không khí lạnh, bụi bẩn khiến các tế bào này bị kích thích giải phóng ra histamin dạng tự do gây ra những tác động lên đường hô hấp như sổ mũi, ngạt mũi, thậm chí là hen suyễn.

Vì thế người bệnh cần sử dụng thêm nhóm thuốc kháng Histamin H1 để ngăn chặn những phản ứng dị ứng khiến cho tình trạng viêm xoang thêm tồi tệ. Tùy vào nguyên nhân và tình trạng bệnh mà bác sĩ có thể chỉ định sử dụng thuốc kháng histamine H1 dạng xịt hoặc dạng uống. Đây là nhóm thuốc dùng cho những người bị viêm xoang do các tác nhân dị ứng từ bên ngoài.

Nhóm thuốc này sẽ giúp làm giảm các triệu chứng ngứa rát, nghẹt mũi, hỗ trợ quá trình dẫn lưu và giúp đường thở được thông thoáng hơn. Đa phần thuốc kháng Histamin H1 đều khá lành tính, tuy nhiên nó có thể gây ra một vài tác dụng phụ như buồn nôn, chóng mặt, đau đầu, buồn ngủ do tác động đến hệ thần kinh trung ương.

Nên tham khảo ý kiến bác sĩ trước khi dùng cho phụ nữ mang thai, trẻ em dưới 6 tuổi, người trên 60 tuổi. Những người dùng thuốc kháng histamine H1 có tiền sử mắc phì đại tuyến tiền liệt, các bệnh về phổi, phì đại tuyến tiền liệt,.. cũng cần chú ý khi sử dụng thuốc. Chống chỉ định thuốc kháng histamine H1 cho những người bị viêm mũi, viêm xoang không do dị ứng.

6. Thuốc kháng sinh trị viêm xoang do vi khuẩn

Bệnh viêm xoang có thể xuất hiện do các tác nhân bên ngoài nhung cũng có thể do các vi khuẩn có hại xâm nhập gây nên. Để điều trị tình trạng này bác sĩ sẽ chỉ định một số loại thuốc kháng sinh để tiêu diệt các vi khuẩn gây bệnh, từ đó ngăn ngừa vi khuẩn và hạn chế các triệu chứng nghẹt mũi, khó thở của viêm xoang.

Tùy vào từng tình trạng bệnh và cơ địa mà bác sẽ sẽ chỉ định các loại kháng sinh phù hợp. Trong đó, nhóm kháng sinh Penicillin (chủ yếu là Amoxicillin) đươc sử dụng chủ yếu cho những người bị viêm xoang. Nếu bệnh nhân có tiền sử dị ứng với nhóm kháng sinh này thì có thể được chuyển sang dùng kháng sinh chứa sulfur trong vòng 2 đến 3 tuần để trị dứt điểm sự viêm nhiễm ở mô xoang gây đau nhức, khó thở.

Với những trường hợp viêm xoang do nhiễm trùng đã tái phát nhiều lần dẫn đến mãn tính có thể chuyển sang nhóm kháng sinh chứa Cephalosporin bốn thế hệ hoặc kháng sinh penicillin tổng hợp mới.

Dùng kháng sinh trong điều trị viêm xoang đòi hỏi người bệnh có sự kiên trì theo đúng phác đồ điều trị của bác sĩ. Nếu ngưng thuốc quá sớm có thể dẫn đến điều trị viêm xoang không dứt điểm gây ra nhờn thuốc, hoặc tăng nguy cơ tái phát với mức độ nặng hơn.

Ngoài ra, sử dụng các loại thuốc kháng sinh hầu như sẽ đều gây ra một số tác dụng phụ như buồn nôn, đau bụng, tiêu chảy, nhạy cảm với ánh sáng khiến cơ thể mệt mỏi.  Tạm ngưng thuốc và thông báo với bác sĩ khi thấy có các triệu chứng dị ứng như sưng họng, ngứa ngáy, nổi mề đay, dị ứng.

7. Thuốc kháng nấm trị viêm xoang do nhiễm nấm

Theo nghiên cứu, Aspergillus fumigatus thuộc loại nấm  Aspergillus chiếm đến 90% gây bệnh viêm xoang trên cơ thể người. Đặc biệt những người thường ở các môi trường nóng ẩm, người làm việc nhà nông hay những người bị suy giảm hệ miễn dịch thì càng có nguy cơ bị các loại nấm xâm nhập và gây nhiễm trùng vùng xoang hơn. Đặc biệt viêm xoang do nấm có thể khiến người bệnh nghẹt mũi, khạc đờm ra máu và lây lan sang các cơ quan lân cận gây mờ mắt, viêm não và cả tử vong vô cùng nguy hiểm.

Để phòng tránh tình trạng này bệnh nhân bị viêm xoang do nấm sẽ được chỉ định một số loại thuốc kháng nấm như Voriconazole hoặc Amphotericin B. Cơ chế hoạt động của các loại thuốc này là gắn ergosterol ở màng tế bào để ức chế khả năng sinh sản và lây lan của nấm, nhờ đó ngăn chặn các biến chứng nguy hiểm cũng như giảm tình trạng khó thở, nghẹt mũi.

Các loại thuốc kháng nấm thường được sử dụng liên tiếp trong 2- 3 tuần để điều trị dứt điểm, ngăn ngừa tình trạng tái nhiễm của bệnh. Tuy nhiên nhóm thuốc này có thể gây ra một số tác dụng phụ như ảnh hưởng tới thị giác, đau đầu, rét run, buồn nôn phát ban nên bạn cần dành nhiều thời gian nghỉ ngơi hơn khi sử dụng các nhóm thuốc này.

Một số lưu ý khi dùng thuốc điều trị viêm xoang

Dùng thuốc điều trị viêm xoang là một trong những phương pháp cần thiết để có thể điều trị dứt điểm. Viêm xoang có thể gây ra do rất nhiều lý do, vì vậy người bệnh cần đến các bệnh viện làm các xét nghiệm chẩn đoán để biết chính xác nguyên nhân gây bệnh do đâu thì mới có thể điều trị bệnh nhanh chóng và chính xác. Không nên tự ý mua thuốc điều trị tại nhà vì có thể dùng thuốc sai với nguyên nhân gây dị ứng và khiến bệnh trầm trọng hơn.

Việc dùng thuốc điều trị viêm xoang đòi hỏi sự kiên trì thực hiện theo đúng phác đồ điều trị được bác sĩ đưa ra. Ngưng thuốc sớm sẽ làm tăng cao nguy cơ tái nhiễm, phải dùng thuốc lại nhiều lần với liều lượng cao hơn, lâu dần có thể gây ra tình trạng nhờn thuốc. Trong khi đó, lạm dụng uống thuốc quá nhiều có thể gây ra một số phản ứng sốc phản vệ vô cùng nguy hiểm.

Viêm xoang là căn bệnh rất dễ tái nhiễm, nhất là các tình trạng viêm xoang do dị ứng từ các tác nhân bên ngoài gây ra. Vì vậy dùng thuốc đặc trị thôi chưa đủ để người bệnh có thể điều trị dứt điểm viêm xoang. Bên cạnh việc uống thuốc người bệnh còn cần phải thay đổi lối sống khoa học và lành mạnh hơn.

Các vấn đề người bệnh cần chú ý để có thể điều trị dứt điểm bệnh viêm xoang như

• Luôn tham khảo ý kiến bác sĩ trước khi dùng các loại thuốc viêm xoang, nhất là khi đang điều trị một bệnh nào đó song song.
• Sử dụng đúng liều lượng, loại thuốc và thời gian sử dụng theo chỉ định của bác sĩ. Không tự ý dùng thuốc sớm hay kéo dài thời gian dùng thuốc.
• Tạm ngưng thuốc khi thấy các các triệu chứng bất thường như dị ứng, nổi mề đay và thông báo ngay cho bác sĩ để được hỗ trợ kịp thời.
• Phụ nữ mang thai, và đang cho con bú, trẻ dưới 6 tuổi, những người từng có tiền sử các bệnh về phổi, gan, thận nên tham khảo kỹ lưỡng ý kiến bác sĩ trước khi dùng.
• Thuốc viêm xoang gây ra khá nhiều tác dụng phụ nên người bệnh cần dành nhiều thời gian nghỉ ngơi khi đang điều trị
• Bên cạnh việc sử dụng các loại thuốc, người bệnh nên áp dụng thêm một số bài thuốc điều trị tại nhà như xông mũi với tính dầu, sử dụng một số một số thảo dược tự nhiên như gừng, sả, ngải cứu,…hỗ trợ quá trình điều trị viêm xoang hiệu quả và nhanh chóng hơn.
• Vệ sinh mũi thường xuyên, đúng các với nước muối sinh lý để ngăn chặn tình trạng các viêm nhiễm.
• Tránh xa các tác nhân có nguy cơ gây dị ứng cho cơ thể như khói bụi, phấn hoa, lông động vật để tránh khiến tình trạng viêm xoang thêm trầm trọng làm việc điều trị kéo dài mất thời gian.
• Tăng cường mặc ấm khi ra ngoài, giữ ấm cổ họng nhất là trong những ngày trời lạnh.
• Đeo khẩu trang trước khi ra ngoài để giữ ấm vùng cổ và tránh được một các nguyên gây bệnh xâm nhập qua hệ hô hấp.
• Thay đổi chế độ ăn uống khoa học và lành mạnh. Trong thời gian điều trị nên ưu tiên ăn các thực phẩm loãng, mềm, hạn chế ăn đồ cứng, đồ cay nóng để bảo vệ vùng cổ họng.
• Nếu việc uống thuốc không có hiệu quả nên tiến hành chụp CT để xác định lại chính xác nguyên nhân tiềm ẩn có thể gây viêm xoang khác như polyp mũi xoang, lệch vách ngăn mũi,… Người bệnh có thể phải phẫu thuật nếu nguyên nhân viêm xoang do các lý do trên.

Bài viết này đã tổng hợp các loại thuốc điều trị viêm xoang hiệu quả và phổ biến nhất hiện nay. Tuy nhiên người bệnh không nên tự ý đi mua thuốc uống mà nên đi khám bệnh để chẩn đoán chính xác nguyên nhân để có thể có phương pháp điều trị phù hợp nhất.