Đau rát vòm họng trên là bị gì? Làm sao khỏi?

Đau rát vòm họng trên rất phổ biến, là biểu hiện của việc cổ họng bạn bị tổn thương xuất phát từ nhiều nguyên nhân. Lúc này, cổ họng thường bị sưng tấy dẫn đến đau rát, khó nuốt, tình trạng này không chỉ khiến người bệnh khó chịu mà còn là dấu hiệu cảnh báo bạn đang gặp phải các vấn đề về đường hô hấp, tiêu hóa như viêm họng hạt, viêm xoang, đau họng cấp… 

Đau rát vòm họng trên là bị gì?

Đau rát vòm họng trên do nhiều nguyên nhân gây ra, có thể do virus, vi khuẩn xâm nhập hoặc do bạn vệ sinh răng miệng không sạch sẽ, tiếp xúc với không khí độc hại, khói bụi… thì rất dễ gặp phải tình trạng này. Nếu đau rát vòm họng kéo dài, kèm theo nhiều triệu chứng khác thì rất có thể bạn đã gặp phải một trong những vấn đề sau đây:

1. Viêm họng cấp

Viêm họng cấp là bệnh thường gặp, xảy ra quanh năm, nhất là khi thời tiết chuyển mùa, nguyên nhân chủ yếu là do virus (cúm, sởi, Adenovirus), vi khuẩn (phế cầu, tụ cầu, liên cầu, Haemophilus influenzae…) hoặc do liên cầu khuẩn nhóm A (S.pyogenes) gây ra.

Bệnh thường xuất hiện một cách đột ngột, khi bệnh khởi phát, người bệnh sẽ sốt cao ở nhiệt độ 39 đến 40 độ C. 

Biểu hiện:

• Sốt cao đột ngột từ 39 đến 40 độ C
• Nuốt đau, rát họng
• Khô nóng trong họng sau đó chuyển biến thành đau rát, nặng hơn khi nuốt, khi nói, khi ho
• Có thể kiềm theo các triệu chứng như: tắc mũi, chảy nước mũi, sụt sịt, viêm amidan, trên bề mặt amidan có chứa dịch nhầy trong hoặc bựa trắng, viêm sưng hạch cổ. 

Các triệu chứng nặng khi bị viêm họng cấp do virus cúm:

• Nhức đầu, đau rát vùng họng thậm chí xuất huyết ở thành sau họng
• Niêm mạc họng đỏ, xuất tiết mũi, màng tiếp hợp viêm nhiễm và gây sưng hạch cổ

Đối với trường hợp bị viêm họng cấp do thời tiết chuyển mùa thì bệnh thường sẽ chỉ kéo dài từ 3 đến 4 ngày, tùy vào cơ địa và sức đề kháng của mỗi người mà bệnh có thể được đẩy lùi một cách nhanh chóng. Tuy nhiên, đối với người già và trẻ nhỏ hay những đối tượng có sức đề kháng yếu thì bệnh có thể chuyển biến phức tạp, trở nặng và gây ra những biến chứng như viêm mũi, viêm tai, viêm phế quản hoặc gây ra viêm họng mạn tính.

2. Viêm xoang

Viêm xoang xuất hiện khá phổ biến ở mọi lứa tuổi ở nước ta. Đây là tình trạng các niêm mạc hô hấp lót trong các xoang gần mũi bị viêm, làm tiết chất nhầy ở niêm mạc các xoang do bị tắc nghẽn mà nguyên nhân chủ yếu là do virus hoặc vi khuẩn hay do một số yếu tố gây dị ứng, khói bụi từ môi trường…

Biểu hiện bệnh:

• Hắt hơi, sổ mũi 
• Nghẹt mũi, chảy nước mũi, mũi tiết ra dịch màu vàng hoặc màu xanh

Các triệu chứng nặng:

• Sốt, ho, nặng mặt
• Đau nhức vùng trán, hai má và thái dương
• Khả năng nhận biết mùi hương bị suy giảm hoặc thậm chí không thể ngửi được mùi

3. Viêm họng mãn tính

Tình trạng viêm xuất hiện ở phía sau họng và hầu họng được gọi là viêm họng. Thông thường viêm họng cấp tính sẽ xảy ra phổ biến hơn so với viêm họng mãn tính, khi các triệu chứng của viêm họng kéo dài hơn một vài tuần thì bệnh được cho là viêm họng mãn tính. Nguyên nhân chủ yếu gây nên viêm họng mãn tính là do vi khuẩn.

Các biểu hiện của bệnh:

• Ho, khàn tiếng
• Đau và khó chịu ở cổ họng
• Nhột ở cổ họng, khó nuốt
• Sốt, đau đầu
• Đối với người thường xuyên phải nói nhiều sẽ có cảm giác đau và mệt mỏi khi nói 

4. Viêm đau họng hạt

Viêm đau họng hạt là một dạng quá khát của viêm họng mãn tính. Trong trường hợp khi niêm mạc họng bị viêm nhiễm kéo dài sau đó xuất hiện một số hạt lympho bào nơi thành cổ họng được gọi là viêm đau họng hạt.

Các biểu hiện của bệnh: 

• Khô họng
• Ngứa rát họng
• Sốt cao
• Họng khó chịu, gây cảm giác vướng víu trong họng
• Có biểu hiện ho, khạc đờm vào những buổi sáng sớm
• Thành họng đỏ, xuất hiện những hạt trắng

5. Viêm tuyến nước bọt mang tai

Viêm tuyến nước bọt là tình trạng tuyến nước bọt bị nhiễm trùng, nhiễm khuẩn. Ở hai bên mặt của chúng ta có 3 tuyến nước bọt chính gồm tuyến mang tai – là tuyến lớn nhất nằm ở hai bên má, tuyến dưới hàm và tuyến dưới lưỡi.  Viêm tuyến nước bọt mang tai xảy ra khi một trong hai tuyến mang tai bị viêm nhiễm.

Các triệu chứng của bệnh:

• Sưng tuyến mang tai đột ngột, những triệu chứng ban đầu khá giống với bệnh quai bị
• Xuất hiện có bị bất thường trong miệng và có mùi hôi
• Khô miệng, đau trong miệng, mở miệng sẽ cảm thấy đau và khó chịu
• Đau mặt, cổ hoặc mặt bị sưng 
• Có dấu hiệu sưng đỏ ở hàm phía trước tai, dưới hàm hoặc trên cùng của miệng

6. Ung thư vòm họng

Ung thư vòng họng là một trong những bệnh lý khá nguy hiểm trong các trường hợp của đau rát vòm họng, đây là một bệnh lý ác tính, thường không được phát hiện và điều trị sớm vì các triệu chứng của bệnh không có tính đặc thù, khó phân biệt so với những bệnh lý khác, bên cạnh đó vì vùng vòm ở sâu nên khó tiếp cận.

Vì ung thư vòm họng không có các triệu chứng đặc thù nên biểu hiện của bệnh được thể hiện qua các cơ quan lân cận có liên quan như:

• Biểu hiện ở tai: Đau tai, ù tai, suy giảm thính lực, đau đầu chóng mặt, có những trường hợp tai bị chảy mủ, các u gây vòi tai tắc nghẽn dẫn đến viêm hai tai giữa.
• Biểu hiện ở mũi: Chảy mủ ở mũi, chảy nước mũi, ngạt tắt cánh mũi.
• Biểu hiện ở mắt: Các u lan rộng đến nền sọ khiến cho các dây thần kinh điều khiển hoạt động của mắt bị tê liệt gây nên các biểu hiện như giảm thị lực, sụp mi, lồi mắt, mắc lát,…
• Gây nên các hạch ở cổ: đây là biểu hiện rất thường gặp, có khoảng 60 đến 90 phần trăm người bị ung thư vòm họng điều xuất hiện hạch cổ

Bên cạnh các biểu hiện trên thì ung thư vòm họng còn biểu hiện qua các triệu chứng như thường hay đau đầu, có những khoảng thời gian ngắn bị sút cân hay bị sốt kéo dài,…những trường hợp này cần lưu ý thăm khám cẩn thận chớ nên xem nhẹ.

Bị đau rát vòm họng trên có nguy hiểm không?

Đau rát vòm họng trên được xếp vào loại các căn bệnh về đường hô hấp và tiêu hóa. Ngoài các biểu hiện của viêm họng mạn tính, viêm họng hạt thì còn có thể gặp phải những tình trạng nguy hiểm hơn là ung thư vòm họng vì vậy tuyệt đối không được chủ quan đối với những triệu chứng của bệnh. Nên chú ý điều trị càng sớm càng tốt tránh trường hợp bệnh trở nặng.

Khi bị viêm họng kéo dài, sưng tấy đau ở lưỡi, cổ bạn nên nhanh chóng thăm khám bác sĩ để được chẩn đoán và điều trị

Thăm khám bác sĩ khi:

• Đau rát họng kèm theo nhiều triệu chứng bất thường, nghi ngờ mắc các bệnh đã kể trên
• Sưng tấy và đau ở cổ, ở lưỡi kèm theo đau rát vòm họng trên có thể do viêm họng liên cầu, viêm thanh quản, viêm họng
• Đau họng kèm theo sốt cao, đặc biệt là đau họng sốt cao ở trẻ nhỏ, khi nhiệt độ cơ thể của trẻ từ 38 độ trở lên 
• Đau rát vòm họng kèm theo phát ban, có thể là dấu hiệu của các bệnh như sởi, rubella, thủy đậu
• Đau họng kèm theo chảy nước dãi, đây là dấu hiệu cho thấy người bệnh mắc viêm họng nặng, thường kèm theo chứng khó nuốt gây mất nước
• Ngoài ra, nên thăm khám khi đau họng kèm theo đau khớp, đau khớp quai hàm, có màu trong đờm hoặc nước bọt, viêm họng rêu lưỡi trắng.

Cách giảm đau rát vòm họng trên

Nếu tình trạng đau rát vòm họng trên của bạn chỉ mới xuất hiện, không có thêm các triệu chứng bất thường khác, thì có thể giảm đau rát vòm họng bằng các biện pháp tại nhà như:

1. Chữa đau họng bằng quất

Sử dụng quất kết hợp với mật ong là một trong những cách giảm đau rát cổ họng hiệu quả được áp dụng phổ biến hiện nay. Mật ong chứa nhiều vitamin và khoáng chất có tác dụng kháng khuẩn, kháng viêm, tăng cường hệ miễn dịch, bảo vệ sự cổ họng trước sự tấn công của vi khuẩn, virus. Trong khi đó, quất giàu vitamin C, có khả năng sát khuẩn, tăng sức đề kháng, nâng cao hệ miễn dịch.

Cách thực hiện:

Cách 1: Dùng quất chưng mật ong

• Nguyên liệu: 500g quất, 150g đường phèn, 80ml mật ong, 7 lát gừng
• Quất rửa sạch, ngâm nước muối loãng, rửa sạch lại, để ráo nước
• Cắt đôi, bỏ hạt, cho vào tô với mật ong, đường phèn, gừng lát
• Cho tắc vào nồi chưng cách thủy khoảng 60 phút, để còn hơi ấm thì thưởng thức. 

Cách 2: Làm quất ngâm mật ong dùng dần

• Lấy 500g quất chín vàng, rửa sạch, ngâm nước muối, vớt để ráo nước
• Quất cắt thành miếng nhỏ hoặc khóa các đường xung quanh, xếp thành từng lớp trong lọ thủy tinh
• Cứ một lớp quất thì phủ lên một lớp mật ong cho quất chìm trong mật ong, đậy kín nắp, để nơi khô thoáng, sau 1 tháng là có thể sử dụng. 

2. Dùng rễ cây cam thảo trị đau rát họng

Cam thảo vị ngọt, tính bình,là vị thuốc trị viêm họng quen thuộc trong Đông y. Cam thảo có tác dụng thông kinh mạch, ôn trung hạ khí, giảm đau nên có hiệu quả rất tốt trong việc hỗ trợ điều trị các bệnh về đường hô hấp. 

Cách thực hiện:

• Ra hiệu thuốc Đông y, mua rễ cam thảo dạng chất chiết xuất hoặc dạng bột
• Pha với nước, súc miệng 2 lần/ngày vào 2 buổi sáng tối để trị đau họng, rát cổ họng. 

3. Dùng chanh muối chữa đau họng

Chanh và muối đều là 2 nguyên liệu tự nhiên có đặc tính diệt khuẩn, kháng viêm, xoa dịu cơn đau rát cổ họng. Đây cũng là 2 nguyên liệu quen thuộc, dễ dàng tìm thấy trong nhà bếp nên được nhiều người lựa chọn. 

• Lấy 1 quả chanh rửa sạch, cắt thành lát mỏng, trộn với một ít muối trắng
• Ngậm lát chanh trong miệng khoảng 15 – 20 phút
• Thực hiện 2 lần/ngày, đều đặn mỗi ngày để giúp giảm đau rát cổ họng.

Chăm sóc khi bị đau rát vòm họng trên

Chữa trị đau rát vòm họng trên từ thói quen ăn uống, sinh hoạt:

• Uống nước ấm mỗi ngày thay vì nước lạnh, nước đá, nước có gas.
• Hạn chế nói chuyện và đặc biệt không nên nói to
• Tránh làm việc quá sức, để cơ thể nghỉ ngơi phù hợp
• Luôn giữ ấm vùng cổ họng đặc biệt vào mùa đông hay những ngày trời lạnh.
• Có thể uống các đồ uống nóng như trà gừng, trà chanh cùng mật ong
• Vệ sinh răng miệng sạch sẽ là một trong những yếu tố cực kì quan trọng giúp điều trị đau rát vòng họng. Vệ sinh răng miệng 2 lần trên ngày và sau khi ăn, cũng nên thường xuyên súc miệng bằng nước muối loãng giúp làm sạch vi khuẩn nơi vùng họng.
• Không sử dụng các chất kích thích như: rượu, bia, thuốc lá hay nước có gas,… vì chúng sẽ gây tổn thương đến vòm họng.
• Duy trì thói quen đeo khẩu trang khi ra ngoài giúp bảo vệ khoang mũi, tránh hít phải bụi bẩn, khói bụi vì nó là nguyên nhân gây bệnh và làm có các triệu chứng trở nặng.

Người bị đau rát vòng họng nên dùng những đồ ăn có tính mát như canh, những thực phẩm có chứa vitamin C hay một số loại gia bị như gừng, hành, tỏi,…có thuộc tính nóng. Có thể sử dụng lá tía tô, lá bạc hà hay tinh dầu tràm để thông hơi mũi. Nếu có điều kiện thì nên chọn sống trong môi trường trong lành, hay có thể thanh lọc không khí xung quanh bằng cách trồng nhiều cây xanh, tạo một không gian sống xanh sạch.

Nếu bị đau rát vòng họng thì người bệnh nên đặc biệt tránh những thực phẩm ngọt nhiều đường, khô cứng, hồ ăn chiên nướng và những đố ăn chứa nhiều dầu mỡ như lạc, vừng, đặc biệt là những loại hạt gây ngứa rát cổ họng.

Trên đây là một số thông tin giúp bạn xác định đau rát vòm họng trên là bị gì. Tùy theo những triệu chứng kèm theo mà chúng ta có thể xác định được vấn đề mình đang gặp phải. Nếu tình trạng này kéo dài, không có dấu hiệu thuyên giảm, bạn nên nhanh chóng thăm khám bác sĩ chuyên khoa để được chẩn đoán và điều trị.